Wanneer men aan mensen voorstelt om meer leven in hun tuin te brengen zijn vogels de eerste wezens waaraan ze denken. Het lijkt voor velen een normaliteit om vogels in de winter aan de voedertafel, en in de lente in de nestkastjes te zien. Hierbij dient men wel te beseffen dat eten en voortplanting maar enkele fasen zijn in de levenscyclus van een vogel. Om een gezonde en stabiele populatie te behouden in uw tuin hoeft men zowel in bescherming, voeding, verzorging en andere meer karakteristieke aspecten te voorzien. Het kan perfect dat, afhankelijk van de grootte van uw tuin, dat deze in de winter vele koolmezen aantrekt, waarna ze in de lente eitjes leggen in de nestkasten van uw buur. Hierbij geeft men nogmaals mee dat de samenhang van verschillende tuinen één groot natuurreservaat kan worden. Het zou echter spijtig zijn deze vogels aan te trekken om ze daarna aan hun lot over te laten, of erger door hun leefgebied te bedreigen.

Door het verdwijnen van het natuurlijk leefgebied en de afname van het voedselareaal zoeken vele vogels hun toevluchtsoord in verstedelijkt gebied. We krijgen als het ware een urbanisatie van de habitat der vogels vanwege de verarming van het landschap.
Wanneer we onze tuin vogelvriendelijk willen aanleggen kunnen we deze zo inrichten dat hij lijkt op het natuurlijk biotoop. Maak hierbij echter niet de fout er vanuit te gaan dat we onze tuin gewoon moeten laten verwilderen. We gaan onze tuin zo ontwerpen dat hij aan voeding, bescherming, en dergelijke meer  voldoet, maar ook zo dat hij een hoge sierwaarde bevat, opdat we met veel plezier de vogels kunnen observeren in een tuin die aangenaam is om naar te kijken.   

Kenmerken

Buiten het feit dat vogels zich onderscheiden van andere dieren vanwege de aanwezigheid van vleugels en veren, zijn er nog vele kenmerken die vaak voorkomen. Maar vanwege enkele uitzonderingen of vanwege het feit dat het een kenmerk is dat gedeeld wordt met andere diersoorten,wordt dit kenmerk niet soortspecifiek genoemd voor vogels. De kenmerken worden hieronder in die mate beperkt besproken zodat enkel de relatie met uw tuin of de inrichting ervan wordt onderzocht. Eveneens worden deze kenmerken enkel aangehaald bij vogels die van nature uit in onze tuin voorkomen.

Geluid

Het is niet altijd makkelijk om aan de hand van het uiterlijk juist te kunnen zeggen welke vogelsoorten er in de tuin aanwezig zijn. Vaak zitten de vogels verscholen of verplaatsen ze zich zo  snel dat ze observeren moeilijk gaat. Om een roep of zang te gaan koppelen aan een specifieke vogelsoort is dan wel ervaring en kennis nodig, toch gaat dit ons het meest correcte beeld geven. 
Iedere vogelsoort beschikt over een eigen repertoire en toon, en soms is dit zelfs regionaal verschillend door het gebruik van dialecten. De verschillen kunnen zeer uiteenlopend zijn, zoals de hoge toon van een vuurgoudhaantje, en de lage toon van een houtduif, waardoor we heel concreet de juiste vogel kunnen bepalen.

Geluiden veranderen naarmate de seizoenen verschuiven, met in de winters slechts sporadisch eens een zang tot wanneer er in de lente, met de thuiskomst van vele trekvogels, een hoogtepunt ontstaat. Vanaf half juli, wanneer alle energie door ouderzorg is opgebruikt, valt alles even stil. Wanneer kleinere gezinnen zich later weer gaan verzamelen in kolonies, moet er weer volop gecommuniceerd worden. Ondanks deze variaties bestaan er echter geen momenten, zelfs niet in een ijskoude winter, dat er geen zang of roep voorkomt

Roep

Het voortbrengen van tonen (max. 3 lettergrepen) kan in drukke tijden een uitstekende werkwijze zijn om uit te maken indien er tussen de andere vogels een rivaal of gezelschap aanwezig is. Zo komt het voor dat vogels aan voedertafels korte tonen voortbrengen tussen andere vogelsoorten, om er hun van te vergewissen dat wanneer ze eenzelfde toon van eenzelfde vogelsoort horen, dit geen rivaal binnen het territorium is. Zijn alle andere tonen verschillend dan zijn er alleen andere vogelsoorten aanwezig, die waarschijnlijk geen concurrentie betekenen.Afhankelijk van het beoogde doel bestaan er verschillende soorten roep.

• herkenning
• contact
• alarmsignaal
• waarschuwingsignaal
• bedelroep
• scheldroep
• noodroep
• vluchtroep
• lokroep

Alarmsignaal

Vogels gebruiken verschillende tonen om bij gevaar zichzelf en hun soortgenoten in veiligheid te brengen. Deze tonen zijn steeds erg hoog waardoor het moeilijk is om de uitvoerder hiervan te lokaliserenen te detecteren, zodat hij zichzelf niet in gevaar brengt. Ze dragen echter wel ver genoeg zodat zowel de jongen als de moeder op het nest aangemaand worden stil te blijven zitten en om zeker geen geluid voort te brengen.  Een alarmsignaal is nooit een directe communicatievorm tegenover de indringer, maar wel naar soortgenoten, die indien de indringer zich te dicht bij bijvoorbeeld het nest begeeft, opgevold wordt door waarschuwingssignalen.

Waarschuwingssignaal

Wanneer een waarschuwingsignaal gestuurd wordt, wilt de vogel aangeven dat hij de indringer gezien heeft, en wilt hij vaak dat de indringer hem ook goed ziet waardoor hij deze kan wegleiden van zijn nest of zijn jongen. De tonen zijn laag, makkelijk te lokaliseren en gaan vaak gepaard met lichaamelijk vertoon zoals het openen van de vleugels. Wanneer deze werkwijze geen oplossing biedt, ter bescherming van het nest, dan zal er vaak worden overgegaan tot een rechtstreekse aanval op de indringer, indien de vogel zichzelf hiertoe bekwaam acht.

Zang

Zang wordt gebruikt als hulpmiddel om soortgenoten of familie snel te kunnen terugvinden of te herkennen. Telkens weer komt het uitvoeren hiervan neer om een antwoord te krijgen op één van deze volgende vragen.

• Wie is er ?
• Waar zijn ze ?
• Wie is er nieuw ?

Vliegen

Duikvlucht

Dit is een typische vlucht voor een roofvogel die zich in de jacht heel snel op zijn prooi laat vallen.

Glijvlucht

Hierbij daalt de vogel met gevouwen vleugels geleidelijk aan op een glijdende manier zonder één enkele keer zijn vleugels te bewegen. Deze vliegwijze wordt vooral gebruikt door de grotere vogels zoals een buizerd om op een grote afstand zo weinig mogelijk energie te gebruiken.

Slagvlucht

De meest voorkomende vlucht is de slagvlucht waarbij de vogel zich afwisselend snel of traag beweegt gewoon in functie om zich te bewegen en in de lucht te blijven.

Zweefvlucht

Tijdens deze vlucht maken de vogels gebruik van de termische werking waardoor er stijgwinden ontstaan en de vogels zodoende al cirkelend naar boven vliegen zonder te klapwieken met hun vleugels.

Zwermvlucht

Voornamelijk in het voorjaar zie je soms vogels al zwermend donkere wolken vormen die voor een spektakel in de avondlucht zorgen. Vaak troepen deze vogels samen net voor of net na hun lange wintertrek. Er bestaan verschillende redenen waarom ze dit doen, maar hoe ze het doen is telkens weer ingenieus en doordacht te noemen.

Leefwijze

Vogeltrek

Kalender

Door de opvolging van de natuurkalender (fenologie), hebben wetenschappers ontdekt met welke zaken vogels rekening houden om hun terugkomst vanuit het zuiden te bepalen. Deze reis wordt hoofdzakelijk bepaald door de ligging van hun overwinteringsplaats, Afrika-reizigers komen later dan diegene uit Zuid-Europa, en de voedselkeuze. Een tjiftjaf bijvoorbeeld voedt zich met kleine insecten (vliegen en muggen) en zal sneller weer zijn dan een wielewaal die zich voedt met rupsen en grotere insecten. Hij moet dus wachten tot er bladeren aan de bomen zijn zodat deze de rupsen aantrekken.
Door de klimaatverandering gebeurt het wel vaker dat vogels die normaal doorreizen naar Frankrijk in ons land blijven hangen. Denk hierbij bijvoorbeeld ook weer aan de wielewaal en de zwartkop. Hierbij zal de tjiftjaf overleven de wintermuggen en kleinere insecten, terwijl de zwartkop in de winter overschakelt van insecten naar bessen en zaden.

Genetisch

Ongeacht dat de trek bij alle vogels genetisch geprogrammeerd zit is de keuze van het overwinteringsgebied moeilijk te voorspellen. Het is de keuze maken tussen dichtbij, wat betekent dat ze snel weer een nestplaats kunnen kiezen, weinig energie verliezen, maar mogelijk toch een te koude winter, of verder vliegen, wat dan weer lange reistijd maar de nodige warmte betekent. Na een aantal zachtere winters kan het overwinteringsgebied wel verschuiven, maar dan kan een hoger gebied met een plotse harde winter wel dramatische gevolgen hebben.

Lichaamsbouw

Snavel

Aan de hand van de snavel van een vogel kan men zien uit wat zijn voeding bestaat. Het is aan de hand van de snavels van vinken dat Darwin zijn evolutietheorie baseerde. Door natuurlijke selectie hebben vogels een aangepaste snavel waardoor ze de competitie en concurrentie met andere vogels kunnen aangaan en daardoor als soort kunnen overleven. Naargelang de vorm en het nut van de snavel zijn we in staat verschillende soorten te benoemen. 

Voortplanting

Eileg

Camouflage

Uit proeven met Japanse kwartels is gebleken dat deze vogels en waarschijnlijk ook vele andere soorten grondbroeders hun nestplaats kiezen afhankelijk van de kleur van de ondergrond. Wanneer de bodem dezelfde kleur heeft dan het ei dan zal er vormvervaging optreden, waardoor de eieren minder opgemerkt worden door roofdieren.

Broeden

Verschuiving in tijd

Sinds 1971 is de gemiddelde start van broeden bij alle inheemse vogelsoorten vervroegd. Dit tot soms zelfs 17 dagen bij de ekster en 14 dagen bij de tjiftjaf. De oorzaak hiervan wordt ligt hem bij de opwarming van de aarde als gevolg van het broeikaseffect.

Voeding

Het aanbieden van voeding houdt veel meer in dan alleen in koudeperiodes uw tuinvogels een vetreserve mee te geven. Dit zal hun levensverwachting wel verhogen maar biedt geen oplossing voor de rest van het jaar. Tijdens het opkweken van hun jongen hebben deze, of het nu zaadeters of insecteneters zijn, altijd nood aan dierlijke voeding zoals insecten of wormen. De aanleg van een vogelvriendelijke tuin vindt dus een combinatie met een insectenvriendelijke tuin. Momenteel zijn er reeds zaadmengsels met toevoeging van insecten op de markt die inspelen op deze belangrijke levensfase. 
Naast voeding is de aanwezigheid van water van groot belang voor de populatiegrootte van uw tuinvogels. Bij de inrichting van een vijver kan hierbij rekening gehouden worden, door een moeraszone aan te leggen. Hierin kunnen vogels verdekt de glegenheid nemen om hun dorst te lessen en om zich te baden.
Naast het baden in water komt het gebruik van een stofbad ook voor bij vogels, dit is van belang om parasieten te weren of te verwijderen.

Kenmerken voeding

Variabel

Water

Drinken

Het gevaar met een schaal vol water is het feit dat deze ook door de vogels gebruikt wordt om zich te wassen. Dit kan risico's meebrengen wanneer de schaal niet verdekt opgesteld staat, en de vogels een makkelijke prooi worden voor predatie. Vluchten met een nat verenkleed zorgt voor vaak een slechte afloop. Wanneer deze schaal ook tijdens de wintervoeding gebruikt wordt, zal de combinatie van koude met water voor een versnelde afkoeling zorgen. Waak er dus steeds goed over dat de schaal niet in open terrein staat en dat er tijdens de vorst geen mogelijk tot baden bestaat. Dit kan door keien in de schaal te leggen, of door een gaas over de schaal te spannen. 

Kenmerken van water

Ondiep

Een vogelbadje van enkele centimeters diep of een ondiepe moeraszone aan uw vijver van maximaal 10 centimer zijn voldoende om vogels de kans te bieden zich te wassen en te drinken. De grootte van de waterpartij is afhankelijk van de populatie of de massa van de aanwezige tuinvogels.

Functies van water

Hygiëne en verzorging

veren makkelijker gladstrijken = verhoging isolerend vermogen

Dierlijke voeding

kikkers maar ook insecten
water trekt vele dieren aan

Plantaardige voeding

zaden van oeverplanten

Drinken

Dorst en doorspoelen

Bereiding

Kraaiachtigen laten brood weken

Voortplanting

Vreemd gaan
Uit onderzoek door Britse wetenschappers bij vrouwelijke zanggorzen is gebleken dat deze vreemd gaan zonder dat dit een voordeel biedt voor de populatie. Eerdere hypotheses gingen er van uit dat vrouwtjes net andere mannetjes opzoeken met betere genen dan hun eigen partner, maar nu is het tegendeel bewezen. Ze stelden vast dat 28 procent van de jongen een andere vader had dan de huidige vaste partner van de moeder en dat zelfs 33 procent van de nesten jongen had met verschillende vaders.  Na de opvolging van deze jongen bleek dat de bastaardjongen tot 40 procent minder jongen voortbrachten in vergelijking met de jongen van het hechte koppel. De resultaten tonen aan dat vrouwtjes vogel een hoge prijs betalen voor hun promiscue gedrag en stellen vragen bij de reden waarom ze dit gedrag vertonen.

Soorten

De verschillende soorten vogels die we verder bespreken komen voor in de top 25 van de meest getelde tuinvogels gedurende enkele jaren. Om verwarring te voorkomen worden ook de naaste verwante soorten besproken.

TOP 25 meest getelde tuinvogels

Bedreiging

Algemeen

• strooizout

Leefgebied

• rooien van houtkanten
• netheid van tuinen

Voedselaanbod

• gebruik van chemische bestrijding
• netheid van tuinen

Predatie

• afname van doornige hagen
• verkeerde snoeimethode
• toename van huiskatten

Strooizout

Jaarlijks wordt er tot 80 000 ton strooizout verdeeld op de Vlaamse wegen, waarbij er door dooi veel verandert in zogenaamd pekelwater. Zaadetende vogels zoals mussen en vinken vinden dit een lekkernij, maar daardoor maken ze grote kans op een zoutintoxicatie. Een kwart van een theelepel zout is al voldoende om de vogel te versuffen en ten gevolge daarvan zijn ze vaker verkeersslachtoffer of een makkelijke prooi voor katten.

Bescherming

Het aanplanten van een doornige haag of het laten uitgroeien van een brede haag gaat voor verschillende vogelsoorten bescherming bieden, en dit niet alleen aan die soorten die ook effectief gaan broeden in deze hagen. De meeste vogels hebben te veel angst om zich naar een voedertafel te begeven, wanneer deze niet staat in de omgeving van struiken die een schuilplaats vormen. Een combinatie van verschillende soorten en het gebruik van doornige planten die ook bessen dragen gaat de aanwezigheid van vogels in sterke mate verhogen. Andere struiken zoals Hulst hebben door hun stekelige bladeren, hun wintergroen en hun bessen een extra troef in handen om ervoor te zorgen dat ze in iedere tuinen dienen aangeplant te worden.

Hagen en struiken

snoeimethoden

Bij het snoeien van hagen in het voorjaar bijvoorbeeld is het nodig rekening te houden met het huisvesten van verschillende vogelsoorten. Men kan in dit geval de haag vroeg in het jaar reeds een opknapbeurt geven, om dan een tweede snoei na de zomer toe te passen. Hierbij blijft de haag een brede en moelijk toegankelijke beschermingsplaats, maar wordt het visuele aspect niet te veel aangetast. Snoeien in de late lente wordt in vele ecologische tuinboeken aanzien als middel om een grote hoop tuinafval te voorkomen, aangezien men hierbij geen extra groei stimuleert maar enkel de nieuwe scheuten afneemt.
Bij een snoeiwijze voorgestelt bij diervriendelijke tuinen gaat men wel in het vroege voorjaar, door de toppen in te knippen, de onderstaande ogen de kans geven dat jaar nog verder uit te schieten. Men gaat dus de breedtegroei bevorderen en voorkomen dat we de aanwezige vogels in de haag tijdens het broedseizoen gaan verstoren.
We kunnen hierover wel besluiten dat hagen die van nature uit bescherming bieden aan vogels e.a. dieren twee maal per jaar kunnen gesnoeid worden en dat andere hagen die meer dienen als zichtbreker of die louter een sierwaarde hebben het bij één snoeibeurt kunnen houden. Het snoeiafval dat hieruit voorkomt kan eveneens een tweede functie krijgen als houtwal of snoeiwand. 

Katten

Uit cijfers vanuit het Verenigd Koninkrijk is gebleken dat daar de 9 miljoen aanwezige katten ieder jaar 55 miljoen dode vogels naar binnen brengen. Wanneer dat cijfer aan de hoge kant lijkt, weet dan dat katten gemiddeld maar 30% van hun prooien naar binnen brengen. Dit geeft dus weer dat de katten in het V.K. verantwoordelijk zijn voor 128 miljoen dode vogels. Een kleine nuancering dient hier wel genomen te worden daar katten vooral vogels aanvallen die in vele gevallen te zwak of te ziek waren om weerstand te bieden of te vluchten.
Dat de aanwezigheid van katten geen al te grote impact heeft op een populatie vind men in het feit dat de populatiegroottes niet beduidend hoger blijkt te zijn bij afwezigheid van katten. Hierbij dient men wel een verschil te maken tussen stedelijk, dichtbebouwd gebied of landelijk gebied. In een dichtbebouwde zone met vooral veel huizen en kleine tuinen, waarin vogels weinig bescherming vinden, heeft de aanwezigheid van katten een zeer negatieve invloed op onze tuinvogels.
In landelijk gebied vindt dan weer het omgekeerde plaats. Daar gaat door de predatiedruk van een kat, die populatiegrootte opmerkelijk hoger zijn. Hier is er dus voldoende bescherming om de overlevingskans van gezonde exemplaren te verzekeren. De predatiedruk zorgt er eigenlijk voor dat de vogels meerdere of grotere nesten gaan aanleggen. Ook door de uitschakeling van zieke exemplaren ontstaat er hier een gezondere populatie dan één die leeft in afwezigheid van katten of andere predatoren.

Tips

• Uw kat 's nachts binnen houden zorgt voor 50% minder vangst van vogels
• Een halsband met een belletje geeft de vogels meer kans om te vluchten
• Een castratie of sterilisatie vermindert het instinct tot jagen
• Voeder nooit op de grond maar altijd op een tafel of aan een boom

Nestkasten

Constructie

Tuinontwerp

Gazon

Een gazon lijkt in vele opzichten niet op een plaats waar vele vogels samenkomen, of waar ze veel voeding vinden. Toch zal bij een juist gebruik en een ecologische visie ook een grasperk een voordeel bieden bij het aantrekken van vogels. Vooral het tijdig laten doorgroeien van zones en het weglaten van pesticiden zullen hiertoe bijdragen.
Wanneer men wilde platen zoals weegbree of klavers de kans geeft tot bloei te komen, gaan verscheidene soorten duiven maar ook vinken hiervan kunnen eten. Bij het tolereren van insecten in de gazon zal men vaak het bezoek krijgen van een Groene Specht die mieren komt zoeken, of Merels die emelten en engerlingen gaan bejagen. 

Wanneer we in de zomer ons gazon overvloedig gaan water geven, kunnen we soms vaststellen dat dit vele vogels waaronder merels en spreeuwen aantrekt die op de naarboven gekomen regenwormen afkomen. Dit is een leuk taferereel, maar mag er echter niet voor zorgen dat men speciaal water gaat verbruiken om een grotere populatie tuinvogels aan te trekken.

Wilde bloemenweide

Een wilde bloemenweide heeft het grote voordeel voor vogels dat hier alle bloemen de kans krijgen zaad te produceren. Het gebruik van wilde inheemse bloemen zal de fauna en dan vooral de aanwezigheid van insecten verhogen, maar geeft eveneens voeding aan kleinere zoogdieren zoals muizen. Deze zijn dan weer een belangrijk voedselbestandeel voor roofvogels zoals torenvalken. 

Bodembedekkers

Bodembedekkers zijn laagblijvende planten die op korte tijd kale plekken of zones tussen planten kunnen begroeien. Deze zijn vaak wintersgroen, en kunnen op verschillende plaatsen (zon, schaduw) gebruikt worden. Deze planten krijgen steeds de kans om zaad te produceren(dovenetel) of vrucht te dragen (bosaardbei), waardoor zij ook intstaan voor de voeding.

Ook hier is steeds aan te bevelen inheemse planten te gebruiken aangezien deze een hogere voedingsproductie hebben, als waardplant dienen en ook beter gehard zijn aan ons klimaat.

Heesters

Struiken of heesters zijn in een tuin belangrijk om variatie in de structuur te brengen, waardoor ze voor vogels een schuiloord en een observatiepost vormen. Er zijn soorten die doornen of stekels bevatten waardoor ze extra bescherming bieden tegen indringers, en mede hierdoor zijn ze vaak een goede nestplaats voor bijvoorbeeld Heggemussen. Heesters die bessen dragen gaan vaak voeding bieden in de winter aangezien deze bessen niet gegeten worden tot zolang alle andere bronnen niet uitgeput zijn. De compacte groei van vele heesters zorgt ook voor een gezondere en grotere populatie aan insecten, slakken enzomeer.
Tracht steeds heesters te planten best in borders maar, indien in kleinere tuinen kunnen ze perfect tegen een muur staan.

Bloembollen

Het is vrij moeilijk om aan te geven wat de juiste reden is waarom de ene soort vogels bepaalde bloembollen kaal vreet, terwijl een andere soort deze links laat liggen, maar dan wel zich helemaal toespitst op een andere soort. Algemeen kunnen we wel stellen dat bloembollen een groot nut hebben in een vogelvriendelijke tuin aangezien zij één van de eerste bronnen zijn, die voeding voorzien na de koude winterperiode. De enkel-bloemige bloembollen oefenen een gote aantrekkingskracht uit naar insecten, die op hun plaats dan weer de honger van vogels kan stillen. Het feit dat deze planten maar voor een korte periode maar één functie uitoefenen, behalve sierwaarde dan, mag geen probleem vormen, aangezien zij op die moment de belangrijkste bron van voeding zijn.

Klimplanten

In combinatie met een boom of tegen een muur zorgen klimplanten vaak voor een wirwar van takken en stengels waarin vogels bescherming kunnen vinden. Ook de aantrekking naar insecten toe, en het produceren van bessen mag men niet minimaliseren tegenover andere planten. Klimplanten zijn in verstedelijk gebied belangrijke planten om ook hier in afwezigheid van bomen verticale structuren aan te brengen in de tuin. Dit betekent echter niet dat ze onbelangrijk zijn in landelijke regio's, maar hier bieden ze voornamelijk een voordeel bij het aanbrengen of aantrekken van voeding. 

Bomen

Bomen zijn in tuinen en dan zeker in diervriendelijke tuinen van het hoogste belang, dit wil echter niet zeggen dat iedereen vanaf nu een bos moet aanleggen in zijn achtertuin. Enkele bomen van welke grootte dan ook kunnen reeds voldoende zijn om te voldoen aan de vereisten van de door u aangetrokken vogels. Bemerk wel dat het tijdstip waarop een boom zijn nut tegenover vogels kan aantonen vaak pas na een vijftal jaar is. Hierom kan het nodig zijn kunstmatige ingrepen ( voedertafel,nestkasten) toe te passen.

Hagen

In Midden-Europa lijkt het wel alsof er geen enkele tuin bestaat die rondom niet begrensd is door hagen. Deze gaan echter niet altijd ten behoeve van de vogels zijn, maar wel voor privacy, schaduw en windkering zorgen. Toch zijn hagen de perfecte tuinelementen om te voorzien in bijna alle benodigdheden in een vogelleven. De enige vereiste die herbij wel gesteld moet worden is dat men de haag te kans geeft om breed uit te groeien maar toch binnenin compact vertakt te zijn. Vruchten en beschutting geven ze in de meeste gevallen, maar om ook bescherming en nestplaats te bieden dienen ze toch 1 meter breed en 1,5 meter hoog te zijn. het is echter niet nodig alle hagen in uw tuin op deze wijze te onderhouden, daar waar privacy en sierwaarde hoog zijn kan men ze anders snoeien dan een haag in de boomgaard die dan weer wel een paradijs voor vogels kan zijn. 

Ecologische sleutel