Yggdrasil

Yggdrasil is de wereldboom of levensboom in de Noorse mythologie, die de 9 werelden met elkaar verbindt.  Hij fungeert als een axis mundi (wereldas) waarbij hij in 3 verschillende lagen de onderwereld en het rijk der goden aan elkaar hecht. Deze boom wordt zowel letterlijk aanzien als een echte drager van de wereld, maar even goed als een levenspad van kennis. Het is dus belangrijk bij het lezen van de sagen, Eda's, mythen en legenden om hierbij rekening te houden met de beide visies over Yggdrasil.   

Benaming

Yggdrasil of Yggdrasill, beide benamingen worden gebruikt, wordt het vaakst vertaald als  'Paard van Ygg'. Hierbij weten we dat 'Ygg' als toevoegsel voor Odin gebruikt wordt dus letterlijk vertaald spreken we over het paard van Odin. Dit valt enigszins te betwisten aangezien we 'Sleipnir' het achtbenig paard vooral kennen als het paard van Odin. Over de juiste etymologisch afkomst zijn er verschillende verklaringen waarvan de ene al plausibeler dan de andere.

  1. Paard van Odin :
    Vanuit sjamanistisch oogpunt wordt het paard aanzien als transportmiddel tussen de verschillende werelden. Aangezien Odin de 'Alvader' is van alle werelden, kunnen we de boom ook zien als de mogelijk om alle werelden te kunnen bereiken, het is een verbintenis tussen de 9 werelden.
  2. Symboliek van Paard : 
    Volgens Carl Gustav Jung moeten we vooral de symboliek en de dubbele betekenis achter het paard dieper bekijken Paard staats zowel voor draagkracht ( vermogen tot het dragen van lasten ) en drijfkracht (natuurlijke drift). We moeten dus Yggdrasil aanzien als onze eigen krachten die ons verder in het leven leiden, en waar we ondanks de vele vertakkingen verder toe gedreven worden. Het feit dat de ruiter (Odin) zich onder het paard bevindt zou volgens Jung erop wijzen dat de kennis en wijsheid, die steeds geassocieerd worden met Odin, steeds in combinatie staan als een dynamisch geheel met onze eigen driften.
  3. Eeuwig/ontzagwekkend Paard :
    Een andere vertaling van het woord Ygg is eeuwig, maar ook ontzagwekkend. Odin wordt bijvoorbeeld Yggjung genoemd (oud-jong).
  4. Verschrikkelijk Paard :
    Ygg werd zowel als voorvoegsel en synoniem gebruikt voor Odin, maar duidt vooral op de betekenis van Verschrikkelijk. Zo kan men Odin dus aanzien als 'Verschrikkelijke Odin', of als 'De Verschrikkelijke'
  5. Galg van Odin :
    Een galg werd ookwel een paard genoemd, en dit zou dan weer terug te vinden zijn in het feit dat Odin zich 9 dagen heeft opgehangen aan Yggdrasil om de kennis van de runen te kunnen krijgen.
  6. Askr Yggdrasil :
    Askr Yggdrasil zou de oorspronkelijk benaming van de wereldboom zijn, de letterlijke betekenis hiervan is de boom waaraan Odin zijn paard heeft vastgebonden. 
      

Werelden

De gigantische boom draagt de 9 werelden die volgens de mythologie verdeeld worden in 3 lagen. Men mag dit niet te nauw bekijken, aangezien van de stam vaak gezegd wordt dat hij door de 3 lagen gaat en de takken zo verspreid groeien dat zij het ganse universum omvatten.
Onderaan aan de wortelen van de es was er de plaats van kwelling, de ijsreuzen en de verblijfplaats van de overledenen die geen toegang kregen tot valhalla. Water werd aangevoerd uit de bron en in de schaduw van zijn kruin konden de goden gezellig verpozen en de andere werelden overzien.  

Bovenste laag

Asgard

De wereld van de Asen

Alfheimr

De wereld van de lichtelfen/alven

Vanaheim

Het rijk van de vruchtbaarheidsgoden, de Vanir/ Woonplaats van de Wanen

Middelste laag

Midgard

De mensenwereld 

Jötunheim

De winplaats van de Jötuns/ het rijk der reuzen

Svartalheim

Nidavellir/ de wereld van de zwartelfen of dwergen

Onderste laag

Nifleheim

Het rijk der nevelen/dodenrijk

Muspelheim

De vuurwereld

Helheim

Woonplaats van godin Hel

 

Belangrijkste bewoners

mens

Het was Odin die de eerste mens creëerde uit een stuk essenhout dat hij vond aan de kust. Dit ligt dus aan de basis van de bijnaam voor de Noormannen, namelijk 'the Ashmen' zoals Adam Bremensis ze beschreef.

Is it the Well of Wisdom because Yggdrasil drinks from it, or does Yggdrasil drinks from it because it is the
Well of Wisdom

J. Aleksandr Wootton

Vedrfolnir

Deze havik Vedrfolnir of Vêrfolne leeft tussen de ogen van adelaar Viðofnir op de top van de wereldboom, van waaruit hij vaak in onmin leeft met de Nidhögrr, de draak uit de onderwereld. Het is Ratatoskr de eekhoorn die steeds op de stam heen-en-weer loopt om de redetwisten te kunnen overbrengen. 

Viðofnir

De goudkleurige adelaar leeft helemaal bovenaan aan de top, van waaruit hij het begin van Ragnorok aankondigde. Met het slaan van zijn vleugels zorgt hij voor wind doorheen de werelden.

Nidhögrr

Deze draak leeft helemaal onderaan aan de wortels van Yggdrasil waar hij vaak aan de wortels knaagt.

Ratatoskr

Ratatoskr is een eekhoorn die de communicatie verzorgt tussen de verschillende werelden. Zoals vaak met de waarheid, wanneer ze via verschillende kanalen verloopt wordt deze verdraaid en is deze werkwijze de oorzaak van verscheidene ruzies en vetes zoals deze tussen Vedrfolnir en Nidhögrr. Onbewust is hij dus de aanleiding en beweegreden van verschillende misverstanden en tragedies tussen de boven-en onderwereld.

Herten

De herten Dainn, Dvalinn, Duneyrr en Durabror, vooral bekend voor hun sterk vertakte geweien leven van de schors en bladeren van de wereldboom.

Haan en haviken

De haan en haviken komen ook vaak in verhalen voor en dan eigenlijk enkel als een soort van waarschuwing of alarmsysteem waarbij ze iedereen wakker maken wanneer er onheil op komst is.

Nornen

De normen zijn de 3 dames die we ook schikgodinnen noemen, zij beslissen wanneer de levensdraad doorknipt wordt, en bepalen zo wanneer een mens aan zijn einde komt. Wanneer het gaat over Yggdrasil zijn zij diegene die hem genezen van alle schade die door alle bewoners wordt berokkend. Dit doen ze door iedere dag de boom in te strijken en te begieten  met water en modder uit de bron Urd. 

Ik weet een esch
`t Is IJgdrasill,
De hooge boom, begoten met helder nat:
Hij geeft den dauw.
Nooit welkt zijn groen,
aan
Urdars- bron.

Heeft overlast te dragen,Veel meer dan menschen weten;
Vier herten plukken boven,
Vermolming knaagt ter zijde,
`t Gebit van Nidhögg onder.

Bronnen

Onderaan aan Yggdrasil strekken drie grote wortels door tot aan 3 bronnen, waarvan Urd de bekendste is.

  1. Hvergelmir/Ruisende ketel
    De eerste wortel schiet naar beneden naar Nifelheim waar de bron Hvergelmir zich bevind. Deze is de oorzaak van Ginnungagap en huisvest behalve vele slangen ook Nidhögrr die de wortel steeds beschadigen. Vanuit deze bronnen vertrekken ook alle (11 of 12) rivieren van de schepping  
  2. Mimir's bron/Mimisbrunnr
    De tweede wortel groeit verder naar Mimir's bron die de wijsheid en verstand vasthoudt. Het is hier dat Odin zijn oog opofferde voor het bezit van deze kennis. 
  3. Urd/Udarsbron/Heilige bron der tijds
    Op deze bron zwemmen twee zwanen, maar behalve dat is dit belangrijkste bron voor de goden. Het is hier dat ze recht spreken en samenkomen. In de omgeving van deze bron is er  ook een grot waar de nornen wonen en waar zij de genezing van de boom op zich nemen.

Heilige boom van Uppsala

In de 11de eeuw was er sprake van een heilige boom naast de tempel van Uppsala. Hier is twijfel over de soort, maar mens preekt over een wintergroene boom die groeit aan de Urd bron.  Er zijn bewijzen van offerandes aangezien het beschreven is hoe Svein de schoonbroer van de koning Inge in de 11de eeuw op deze plaats de gekerstende  noormannen overtuigde hoe hij weer rituelen zou toelaten, indien hij de koning mocht werden. Daar werd massaal gevolg aan gegeven waardoor koning Inge naar West-Gothland moest vluchten.

Near that temple is a very large tree with widespread branches which are always green both in winter and summer. What kind of tree it is nobody knows. There is also a spring there where the pagan are accustomed to perform sacrifices and to immerse a human being alive. As long as his body is not found, the request of the people will be fulfilled. 

Adam of Bremen's Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Pontificum

Boomsoorten

Eik Quercus

De eik wordt in eerder Zuiderlijke streken met een warmer klimaat aanzien als de grote woudreus der bomen. De kans is zeker niet onbestaande dat er door de expansiedrang van de noren er ook in deze regio's eiken werden aanbeden als zijnde Yggdrasil. Echter komen we hoger in het Noorden geen eiken tegen, en al zeker niet met de meest ideale groeiomstandigheden, waardoor de kans onbestaande is dat alle verhalen zich baseerden op de eik als drager van de werelden.    

No tree,
it is said,
can grow to heaven,
unless its roots
reach down to hell

Venijnboom Taxus

In verschillende sagen, oude geschriften en de IJslandse Eda's was er sprake van een vetgrønster vida, een altijd groene boom. Aangezien we weten dat een venijnboom zijn naalden houdt in de winter, terwijl de es zijn bladeren verliest zouden we kunnen stellen dat Yggdrasil waarschijnlijk een Taxus was. Ook de uitzonderlijk ouderdom en groei die een Taxus kan behalen maakt hem vaak spectaculairder dan een es of eik. De Oudnoorse benaming voor Taxus barraskr, wat zo veel betekend als 'naald es' maakt de verwarring nog moeilijker. Ook vanuit verschillende mythen en legenden bij de noormannen kunnen we afleiden dat ook de Taxus een boom was die vaak werd vereerd.  
De mysterieuze geestverruimende eigenschappen die aan Yggdrasil worden gegeven zouden ook in verband kunnen staan met taxine, een hallucinerende stof die vrijkomt bij Taxus tijdens warme dagen.  Het verhaal dat Odin na negen dagen levenloos aan de wereldboom te hangen, de kennis kreeg over de runen, zou hierdoor makkelijker te begrijpen zijn. 

Een laatste niet onbelangrijk punt in de discussie over es of venijnboom als Yggdrasil is het feit dat de verkestening van Europa nooit de es zijn reputatie als magische boom heeft onderuit gehaald. Dit was een vaak toegepaste techniek waarbij bomen, planten en en dieren die vereerd werden plots door de Kerk als des duivels werden aanzien, om zo de aanbidding een halt toe te werpen. Op de plaatsen waar vroeger rituelen rondom de Taxus uitgevoerd werden, werden kerken gebouwd, waardoor men niet alleen de offer-en vreugde plaatsen ontnam maar tevens doordat  Taxus naast de kerk op de begraafplaats bleef staan, kreeg deze dan de reputatie van een doodsboom te zijn. 

Es Fraxinus

De oude Noormannen geloofden dat de eerste mens uit een es is ontstaan. Zij zien de es als het universum waarbij zich onderaan aan de wortels de hel bevindt en bovenaan de leefwereld van de goden. In de vele verhalen en sagen van de Noormannen en Vikingen is er sprake van Yggdrasil, dit is de naam van de oude es die dienst doet als de verbindingen van de negen werelden. 

De es werd ook het meest van al gebruikt en dit voor verschillende doeleinden zoals gereedschap, constructie maar evengoed bij het vervaardigen van wapens en boten. Het fijnere hout van naaldbomen die in Scandinavië veel vaker voorkomen was hiervoor ongeschikt. Het veelvuldig gebruik van de es en de bijbehorende vereringsrituelen zorgden ervoor dat de Noormannen uit Noorwegen en Denemarken al gauw de bijnaam " de Essen mannen " ( Ashmen) kregen.  We zien ook dat de Vikingen zoals we de Noormannen die de overtocht maakten genoemd werden, de es begonnen aan te planten rondom de Engelse kust, waar zij kolonies opgericht hadden.  

Es heeft in de vroege lente wanneer er door de worteldruk veel water naar boven gestuwd wordt ook de gewoonte om dit weer onder nevel los te laten. Deze zogezegd boomdouches worden in sommige verhalen aangehaald en zijn bij de andere boomsoorten die geassocieerd worden bij de wereldboom niet gekend.

Symboliek

De symboliek van een wereldboom hangt over de ganse wereld en in verschillende geloven samen met de levensboom (tree-of-life). Deze hebben een verschillende symboliek, maar deze hangt meer met welke ogen (ratio vs emo) er naar kijkt.

Verticale traditie ( tree of knowledge)

Hierbij aanzien we de boom als een verbinding tussen de onderwereld, mensenwereld en de goden in de hemel. het uitspreken van recht en het vellen van oordelen gebeurt steeds in het midden.

Horizontale traditie (tree of life )

In deze visie is de boom geplant op een centrale plaats op de wereld waarbij hij beveiligd word door moeilijke te bevechten bewakers. De boom is een bron van fertiliteit en leven, maar de plaats waar de mensheid is ontstaan. Mocht de boom geveld worden dan verdwijnt alle vreugde en vruchtbaarheid uit ons bestaan.  Deze denkwijze wordt veel gebruikt in queeste's waarbij een held langsheen verschillende obstakels op zoek gaat naar de bron van leven en wijsheid. De horizontale traditie werd ook bij Yggdrasil ook gebruikt door Carl Gustav Jung om de betekenis en de symboliek van deze boom te kunnen beschrijven.