Bomen Plantlore

Inleiding

Behalve wetenschappelijk gezien, belichaamt een boom ook symbolisch het leven. Door hun groeiwijze worden sommige bomen ook aanzien als het punt waar water, lucht en aarde samenkomen. De verering van bomen was vroeger zo uitgesproken dat ze bomen goddelijke creatieve energie toedichten. Echter was deze energie enkel toegankelijk voor ingewijden zoals druïden die door de boom ook de zijniveaus konden bereiken.

Symboliek

leven
raakpunt van de wereld (aarde/lucht/water)
goddelijke creatieve energie
vruchtbaarheid

Het grote verschil tussen
mensen en bomen
is het feit dat de meeste bomen
staand sterven

Yggdrasil

naaldbomen

altijd groen
lang leven
onsterfelijkheid

loofbomen

bladverlies
vergankelijkheid
wedergeboorte
herstel

De omgekeerde boom

Door sommige magiërs wordt het beeld van een omgekeerde boom gebruikt waarbij zijn wortels in de spirituele wereld groeien. Deze boom staat symbool voor de creatieve kracht van de geest en het feit dat in het leven het lichaam een manifestatie van de geest is.

De wereldboom

Deze boom omvat de Aarde met zijn wortelen, terwijl de goden in zijn takken wonen. Hij symboliseert de mogelijke verheffing van de mens naar de wereld van de ijle geest. Deze boom komt in vele geloven en culturen voor, de gekendste is Yggdrasil bij de Germanen.

De Levensboom

Lotsbomen

Lotsbomen spelen een belangrijke rol bij bepaalde gebeurtenissen. Zo kennen we de persoonlijke huwelijksbomen, maar ook de regionale meiboomfeesten.

Druïden

In het hart van het Aards paradijs staat de levensboom. Hij staat symbool voor volmaakte harmonie.

Geschiedenis

Doorheen de geschiedenis komen bepaalde boomsoorten meer onder de aandacht dan andere, vaak wordt dit bepaald door de heersende cultuur maar ook de geografie van deze. Zo hadden Germanen en Kelten veel ontzag voor de eik, es en beuk, terwijl bij de Grieken laurier, vlier en klimop belangrijk waren.

Algemeen gezien kan er gesteld worden dat bomen in alle culturen en doorheen de ganse geschiedenis, maar spijtig genoeg niet langer in het heden worden vereerd.

Bij de oude natuurgodsdiensten bestond er een boomcultus, waarbij er een echte aanbidding van bomen was. Samen met de eierencultus behoort hij tot de belangrijkste

Oudheid

In de oudheid leefden mensen in direct contact met de natuur, waardoor ze ook de overtuiging Haden dat de natuur zowel de individuele delen als de gehele verzameling een ziel had. Er was een zeker ontzag voor de bomen, en niet alleen omdat de mensen er afhankelijk van waren voor hun voeding en bescherming, maar ook vanwege de ziel van de bomen en hun bewoners. Ook werden de bomen iets goddelijk aangeschreven, of toch vereenzelvigde men de bomen met het godenrijk. het is vaak gissen naar de echte band tussen mens en boom, wat wel vaststaat is de relatie gelijkwaardig was, de mens was geen baas van de boom, maar gewoon net als de boom een deel van de natuur.

Grieken

De oude Grieken plaatsen bomen bij begraafplaatsen en tempels omdat ze dachten dat de geesten van de goden en doden erin woonden. In deze tijd hadden bomen ook vaak zeer veel symboliek, zo zagen ze in de dennenappel een fallussymbool.

Romeinen

De Romeinse geschiedschrijver Plinius beweerde dat de ouden geloofden dat bomen konden praten. Echter is dit raten opgehouden omdat mensen het gezeur van de bomen beu waren, wanneer mensen uit noodzaak eens een boom moesten omhakken. In samenwerking met de zon, die in eerste instantie wel weigerde, werden de bomen hun stem door haar ontnomen. Uiteindelijk kon zij overtuigd worden, doordat de spar haar verantwoordelijk achtte voor zijn naalden.

19de eeuw

In de 19de eeuw ontstond er de mythe van de mensenetende boom, met de nodige zogenoemde bewijzen ervan. In essentie was het een verzinsel met dezelfde achterliggende reden waarvoor wij sprookjes zoals Roodkapje vertellen, namelijk angst inboezemen om de wouden alleen in te trekken. de 19de eeuw werd namelijk gekenmerkt door de drang om nieuwe gebieden te ontdekken en te koloniseren.

Geografisch

De verering van bomen, of dit nu in beperkte mate tijdens feesten is, of in grote mate zoals in de bomencultus is zeer wereldwijd voorkomend, of toch doorheen de tijden. In onze streken was de aanbidding vooral aanwezig in het hogere koudere Noorden, waarna het langzaam naar het centrum van Europa is afgedaald.

Geografisch

Scandinavië

In Zweden is er een rotstekening te vinden waarop men laat zien hoe een grote boom meereist op een schip als teken van voorspoed. Het ontzag voor de boom is opmerkelijk doordat de boom in verhouding extra groot staat afgebeeld. Ook was er in deze streken een veel eerbied voor de boomgeesten van wie men dacht dat ze het vee vermenigvuldigden en de vrouwen en kinderen zegenden.

Lage landen

Ook in onze streken bestaat er een grote adoratie voor de boom, of beter bestond. Want ze mag dan al grotendeels verdwenen zijn, toch verwijzen nog vele plaatsnamen, feesten en rituelen naar deze natuurcultuur. Zo vinden we nog vele steden en plaatsen die bos of hout in hun naam hebben. Ook zien we dat vele wegen en paden bomen hadden op een kruispunt, maar ook soms speciaal een bocht namen om een boom te sparen.

Religie

Christendom

In het Oud Testament in de Bijbel heeft men het over de boom van het leven in het paradijs, maar ook over de boom van kennis van goed en kwaad. Wat we in de Bijbel lezen stemt dus in grote lijnen overeen met hoe andere culturen en religies bomen vereren en belangrijke eigenschappen toedichten. We zien ook dat de mythe van de levensboom zeer algemeen verspreidt is over andere religies cultussen.
Maar wanneer het Christendom belangrijker wordt en er steeds meer zieltjes moeten gewonnen worden, moet alles wat met afgoderij vermeden en bestreden worden.

Tijdens de kerstening werden bomen die vroeger aan Wodan of Freya gewijd waren plots omgedoopt tot bomen van de maagd Maria, of erger de bomen werden omgehakt waarna er plots een doopvont werd geplaatst. Men ontnam de heidenen hun rituelen en hun heilige plaatsen op deze manier. Zeker onder de impuls van missionaris Bonifatius werd ook de in eerst instantie christelijke verering van de boom de das omgedaan.

Wanneer het gaat over het bestrijden van de verering en afgoderij van bomen bij de oudere natuurgodsdiensten hanteert het christendom de toepasselijke uitdrukking .

'iets met tak en wortel uitroeien'

Nimrod

Nimrod wordt door de bijbel aanzien als de eerste heerser over de gehele mensheid en stichter van zowel het Assyrische als het Babylonische rijk. Op vele afbeeldingen uit Babylon heeft nimrod steeds een groene tak bij hem, en ook na zijn dood zou zijn geest zich hebben ingekapseld in de bomen. Onder impuls van Semirames leerde de bevolking vooral groenblijvende bomen te eren om zo de zonnegod te aanbidden.

Kerstmis

Bossen

Waar veel bomen groeien ontstaan bossen, en zeker de oude grote donkere wouden waren vaak gehuld in een sfeer van mystiek en magie. De goddelijke energie die men in de oudheid gaf aan de natuur, was des te meer geconcentreerd in bomen, een verzamelplaats van bomen moest dus wel iets heilig en goddelijks hebben. Bossen en wouden werden zo aanbidding-en ontmoetingsplaatsen voor heksen en druïden.

De angst die overheerst wanneer je alleen bent in een bos, is feitelijk gebaseerd op de angst om niet alleen te zijn in het bos

Een beetje een tegenstelling hierbij is dan wel een dicht donker bos evenzeer staat voor chaos en duisternis, terwijl de akkers en weiden weer orde en structuur oproepen.

Het bos, het woud beide staan ze symbool voor het onbekende en het onbewuste, je kan er maar beter ontzag voor hebben, in plaats van steeds te moeten leven in angst.

Magie

Behalve dat men vaak geloofde dat er goden wonen in de bomen, is er ook vaak sprake van boomgeesten. Volgens schrijfster Marijke Lukács-Graus was de boomgeest een vast en volledig deel van de boom. De geest leefde en stierf samen met de boom. dat zorgde ervoor dat het omhakken van de boom een speciaal beroep was waarvoor er een zeker voorbehouden bleef. Zij wisten hoe ze een gepaste eer konden getuigen tegenover de boom en zijn geest.

Funerair

Bomen op begraafplaatsen genieten al sinds de tijd van de Oude Grieken verhoogde bescherming omdat men dacht dat de geesten en zielen van de overledenen er in huisden.

Dodenbomen

Dodenbomen zijn zowel bomen waarin mensen echt begraven zijn, maar ook bomen die op het graf staan, beide met als doel de ziel snel te laten terugkeren. Bekende helden zoals koning Arthur vonden vaak hun laatste rustplaats bij een boom.

In de Filippijnen gelooft men dat door het ritselen van de bladeren de overledenen nog iets willen vertellen tegen hun dierbaren.

Vodden en Spijkerbomen

Genezing

Dat vele bomen geneeskracht zijn beseft men ook vandaag nog altijd, alleen baseerde men vroeger de krachten van bomen vooral aan de hand van de signatuurleer. Zo werd de steeds bevende esp genezend geacht tegen de koorts. Maar zeker in onze regio kennen we ook zoiets als spijkerbomen, hierbij gaat men aan de hand van een ritueel de hulp inroepen van een boom of soms ook de ziekte aan hem overbrengen.