Doordat de werking van de ruwe berk gelijkloopt met deze van de zachte berk worden alle eigenschappen algemeen opgesomd. Indien er echter een verschil aanwezig is wordt dit ook telkens duidelijk aangeduid.

Geschiedenis

Germanen

We weten vanuit latere geschriften dat de berk als rituele en geneeskrachtige plant vaak gebruikt werd bij de Slavische en Germaanse stammen.

Naamgeving

officiële benaming :
Familie : Betulaceae
Geslacht : Betula
Soortnaam : pendula
ruwe berk
Soortnaam : pubescens
zachte berk 

Beschrijvingen

Hildegard von Bingen

Pas in de 12de eeuw worden de medische eigenschappen van de berk ook effectief beschreven.0 

Kenmerken

bloeitijdstip :
De mannelijke katjes zonder steel bloeien vanaf april tot mei, de vrouwelijke katjes hebben rode uithangende stempels.

bloeiwijze :
De berk is een windbestuiver, waarbij het de bedoeling is dat de wind het stuifmeel van de hangende mannelijke katjes naar boven waait waar de vrouwelijke katjes op de rechtopstaande twijgen staan.

blad :
heldergroen driehoekig tot ruitvormig met een dubbelgezaagde bladrand. De onderzijde is licht behaard. 

Vindplaats

Zeer algemeen in Europa, in lichte jonge bossen, op heide, veen, moerassen en duinen. Vrij wel op alle bodems te vinden als pioniersboom. Berken zijn zelfs te vinden tot 2000meter hoogte boven zeeniveau. 

Standplaats

Plantaardige insectenbestrijding  Kelten

Oogst

In de lente bij het zwellen van de knoppen gaan berken zeer intensief water opstuwen met de sapstroom. Op deze moment kunnen we bijna helder berkensap oogsten en dit zolang dat de vloeistof niet kleverig en troebel wordt. Er zijn verschillende manieren om het sap te verkrijgen, zo kan je een gat in de stam maken, er een buisje insteken en daar dan weer een fles onderzetten. Ook kan je gewoon een twijg afknippen en aan de wonde een plastieken fles goed aan vast maken. 

Oogst de bladeren nooit later dan juni, vanaf de moment dat de echte zomer intreedt zijn ze niet meer bruikbaar. 

Bewaren

bladeren :
Laat de geoogste bladeren rustig omhoog gehangen of op een schaal in de schaduw drogen. 

Gebruik

Geneeskracht

bladeren :
Deze worden gebruikt omwille van hun urinedrijvende eigenschap en hiervoor worden ze vaak enkelvoudig of met andere gelijkwerkende kruiden verwerkt in thee. Deze zuiverende werking wordt nog versterkt door de zweetdrijvende werking. Het zweten van de huid (lokwel de derde nier) wordt verwekt en gestimuleerd. 

Bij nieraandoeningen zelfs chronisch van aard, en met symptomen van jicht en oedeem kan berkenthee verlichten.

sap :
De werking van het berkensap ligt gelijklopend met die van de bladeren, namelijk zuiverend en verlichtend bij nieraantastingen. Het sap van een berk geldt voor vele mensen als een verfrissend lentesapje om het lichaam te reinigen van de winter.

bast/hout/schors :
Deze hebben een iets andere bereiding, maar een gelijkaardige werking.

Inhoud

bladeren : 

• saponienen
• glycosiden
• tannine
• sporen van vluchtige olie
• bitterstof

sap :

• hoog suikergehalte

Berkenthee

Berkensap bij nierproblemen

Voeg elke dag 3 eetlepels berkensap aan het drinkwater toe en verlicht zo nierstoornissen.

Berkenwijn

Verzorging

Shampoo van berkensap

Deze shampoo is enkel om snellere haargroei te stimuleren. Spoel je haar dagelijks met een mengsel van 5ml. berkensap en een halve liter lauw water.

Huishouden