Wanneer we alle diersoorten op de wereld bij elkaar zetten zal 75 procent hiervan een insectensoort zijn. 

Functies

Bestuiving

Uit onderzoek door Naturalis is gebleken dat wilde insecten zoals hommels, vlinders en solitaire bijen efficiënter bestuiven dan de honingbijen. Bij honingbijen blijkt er slecht in 14 procent van de gewassen een verband te zijn door hun aanwezigheid en bestuiving of vruchtvorming. Indien er wel wilde bestuivers aanwezig zijn dan verdubbellen de kansen. Het uitzetten van honingbijen in de landbouw en de fruitteelt is een goede waardevolle aanvulling op de bestuiving door andere insecten. Samen met de achteruitgang van de honingbijen zal het verdwijnen van wilde bestuivers een extra bedreiging zijn voor de landbouw. Belangrijk is dus om niet alle maatregelen te richten in functie van de honingbij, maar moeten we onze pijlen ook richten op de verhoging van de biodiversiteit.

Soorten

Soortenonderscheid

Bijen-Wespen

Tussen bijen en wespen is het niet altijd makkelijk om het verschil te kunnen zien. Beide hebben ze een wespentaille en sommige bijensoort zijn ook fel geel-zwart gekleurd. Aan de hand van een loopkan je wel duidelijk een onderscheid maken tussen beide soorten. Bijen hebben bijvoorbeeld vertakte lichaamsharen, daar waar ze bij de wespen steeds onvertakt zijn.  Ook het eerste segment van de voet (achterbasitarsus) is bij bijen afgeplat en aan de binnenkant met korte borstelharen dicht bezet. Bij de wespen is dit deel zo goed als rond en bezet met korte dunne haren. 

Bijen

In Vlaanderen komen er ongeveer 340 inheemse bijensoorten voor. Vele zijn zeldzaam of worden slechts plaatselijk in grote aantalen waargenomen.

Wanneer we bijen in onze tuin wensen, moeten we weg met de gedachte dat deze dieren alleen in grote korven of families samen leven. Sommie mensen gebruiken dan ook de afwezigheid van een imker in de buurt als excuus om geen bijenvriendelijke tuin aan te richten. Echter het overgrootte deel van de bijen leven solitair, en kunnen we door kleine ingrepen reeds een veilig onderkomen bieden. De verschillen in bijensoorten liggen vooral in de leefwijze of in de manier van nestelen, de voeding komt in grote lijnen overeen. 

Hommels

kenmerken

Hommels kennen geen verdere communicatie tussen de verschillende leden van een nest, wanneer één lid een bloem of bloemenveld ontdekt waar veel opbrengst te halen is. Ze onthouden ieder voor zich wel welke plant veel stuifmeel of nectar bevat en gaan dan ook selectief op zoek naar vergelijkbare bloemen.

Kevers

kenmerken

Dekschilden

Zweedse wetenschappers hebben de rol van de dekschilden bij Zuid-Afrikaanse mestkevers bestudeert en komen daarbij tot de conclusie dat de opengeklapte dekschilden een negatief effect hebben op bij opstijgen. De verharde structuren bieden bescherming aan het lichaam van de kever en aan zijn achtervleugels maar deze bescherming brengt dus een kost met zich mee in de vorm van een lagere vlieg-efficiëntie.
EOS+ Lund University Zweden 

Vlinders

Net zoals vele andere diersoorten behoren vlinders tot die soorten waarvan vele mensen zeggen dat er vroeger veel maar waren. De tijd dat er veel gefladder was rond de hooilanden en de bloemenweiden is al tientallen jaren achter ons. Maar niet getreurd, ze zijn er nog die vlinders, ze zijn alleen veel zeldzamer geworden, en met een beetje moeite kan iedereen zijn tuin veranderen in een echt vlinderparadijs.

Tuinontwerp

Deze kenmerken kunnen ook opgevat worden als de belangrijkste factoren waaraan een tuin moet voldoen.

• behoud waardplanten
• voorzie nectarplanten
• verwilder

Klimop

Klimop is één van de belangrijkste waardplanten voor vele vlindersoorten, vanwege zijn bladeren en bloemen. Een gewone klimop (Hedera helix)echter zal pas na een 10-tal jaren tot bloei komen en daardoor een beperkter voordeel uitoefenen. Een andere klimopsoort (Hedera helix arborescens) beschikt reeds over bloemen en zal dan ook op een zonnoge plaats vele vlinders aantrekken.  De eitjes worden door direct naast de bloemen gelegd zodat de rupsen na uitkomen direct van de nectar en de bloemknoppen kunnen eten. Pas wanneer ze groter zijn zullen ze ook de bladeren aantasten. Zonder een bloeistadium is er dus geen voeding voor de rupsen om de eerste weken door te komen. 

Wespen

Wespenplaag

Wanneer verschillende factoren, waarvan vnl. de klimaatsafhankelijk factoren, samenvallen binnen één seizoen, bestaat de kans dat een wespenpopulatie zou zal uitgroeien dat we van een plaag kunnen spreken. De voorliefde voor zoetigheden, het aggresieve karakter en het hoge risico op allergische recaties bij een steek zijn enkele oorzaken van de slechte reputatie bij een te veel aan wespen. De klimatologische factoren zijn vaak van die aard dat we daar weing aan kunnen wijzigen, maar door enkele doordachte ecologische maatregelen te nemen, kunnen we onze voorzorgen nemen, en de schade doen beperken of voorkomen.
Wespen zullen zich algemeen eerder hinderlijk i.p.v. aggresief gedragen, maar net door hun niet aflatende hinderlijkheid aan tafel worden ze als vijandig aangenomen. Een wespensteek kan vaak allergische reacties veroorzaken. Dit opgeteld bij het feit dat ze, door hun voorliefde voor frisdrank, vaak per ongeluk, bij het drinken van een blikje, ook in onze mond gaan steken, kan in sommige gevallen voor levensgevaarlijke situaties zorgen.

• een matige winter
• een droog en warm voorjaar
• een voedselgebrek

Winter

Wanneer er sprake is van een matige winter, met zeer beperkte vorstperiodes, zullen de wespenkoniginnen meer overlevingskanssen hebben. Anderszijds zal ook de voortplantingsperiode langer zijn, doordat ze vlugger nesten kunnen aanmaken. We gaan dus niet alleen meer koniginnen hebben, maar deze gaan ook over een langere tijd nieuwe wespen kunnen voortbrengen.

Voorjaar

Een zacht voorjaar en dan vooral het uitblijven van lentenachtvorst zal de wespenkoniginnen meer kansen bieden om nesten te vormen. Wanneer dit volgt op een strenge winter, kan de schade enigszins beperkt blijven, maar volledig uit te sluiten valt ze niet, aangezien de voortplantingsdrift in die mate hoog is dat de invloed van een koudeperiode teniet kan gedaan worden.

Voedselgebrek

Het voorkomen van een late en strenge lentenachtvorst zal veel schade aanrichten binnen het fruitareaal, waardoor de beschikbaarheid in de zomer en nazomerperiode erg laag kan zijn. Dit voedselgebrek voor wespen zal echter niet direct invloed hebben op het ontstaan van een wespenplaag, wanneer de nachtvorst ook het voorkomen van de koniginnen enigszins beperkt heeft. Gesteld echter dat er een voedselgebrek ontstaat door andere factoren, zoals virussen of ziektes bij het fruit, dan zal de wespen bij hun zoektocht naar voeding vaak de menselijke aanwezigheid opzoeken.

maatregelen

• Vermijd zoveel mogelijk zoetigheden buitenshuis ( frisdrank, ijsjes, snoepgoed,...)
• Sterke geuren trekken wespen aan ( parfum, zweet, alcohol)
• Een alcoholgeur maakt wespen aggresief
• Vermijd fel gekleurde kledij
• Sla nooit naar een wesp, maar verwijder het aantrekkingselement
• Het gebruik van wespenvallen wordt niet aangeraden, aangezien deze ook andere insecten gaan doden, maar kan indien er een echte plaag heerst wel een uitweg bieden. Gebruik hierbij dan wel zoveel mogelijk de echt naar wespen specifiek toe ontworpen vallen. Deze werken soms met feromonen die enkel wespen aantrekken.
• Plaats een kunstnest in de buurt van uw terras ( parasol)

kunstnest

Door een kunstnest op te hangen in uw tuin, doen we de wespen geloven dat dit territorium reeds ingenomen is. Hierdoor zullen de aanwezige of toekomstige bewoners zich verplaatsen om hun thuishaven ergens anders te vestigen. Het is een immitatie van een echt wespennest, naar voorbeeld van onze in Europa meest voorkomende wespen. Het geheel kan afhankelijk van het aanbod ook bedekt of afgesloten worden. het bereik met een diameter van 5 m. lijkt niet veel, maar is in de meeste gevallen voldoende, om uw terras te vrijwaren.

Tuinontwerp

Een tuin aanleggen met de bedoeling een paradijs voor insecten te creëren, heeft het grote voordeel dat geen enkele tuin hiervoor ongeschikt is. Een klein tegeltuintje of een balkon met perkplanten kunnen mits enige aanpassingen transformeren naar een toevluchtsoord voor deze dieren zonder een verschil te maken of uw tuin nu in landelijk of stedelijk gebied ligt. Iedere zone in een tuin en iedere regionale zone biedt uitkomsten om te voldoen aan specifieke of algemene vereisten van insecten. De soortspecifieke wensen en vereisten worden per soort verder bekeken, maar de algemene vereisten worden bij de kenmerken weergegeven. 

De mobiliteit van vele insectensoorten geeft ons de kans om aan bepaalde verwachtingen niet te voldoen wanneer deze in de nabijheid wel aanwezig zijn.
Het is eveneens niet nodig, en tevens onmogelijk, om uw tuin te gaan inrichten zodat alle soorten hierin aanwezig zijn. Beter is het, om de noodzakelijke beplantingen en structuren aan te brengen, zodat de reeds aanwezige dieren een volledige levenscyclus kunnen volbrengen.  Wanneer er daarna nog opportuniteiten  zijn om ook andere soorten aan te trekken, dan is dit mooi meegenomen.

De aanwezigheid van inheemse planten is belangrijk, maar in tegenstelling tot de jaren '90, mag deze stelregel geen hoofdzaak zijn.Veel belangrijker is het om bij uw plantenkeuze te gaan voor variatie en diversiteit. 

Waardplanten