Voeding
In tegenstelling tot de jaren 1990 wordt er vandaag wel aangeraden uw tuinbewoners het jaarrond bij te voederen. De mate waarin dit gebeurt, en met welke voedingstoffen zijn afhankelijk en verschillend per seizoen. Zo zal het aandeel dierlijk voedsel verhogen naarmate de jonge vogels hier nood aan hebben in het voorjaar. Op dit moment zal het ook belangrijk zijn het plantaardig voedsel zo klein mogelijk aan te reiken zodat er geen verstikkingsgevaar optreedt. In warmere perioden zal het toedienen van strooivoeding, waarbij vogels verzamelen en op een kleine oppervlakte samen eten, ervoor zorgen dat ziekten zich makkelijker verspreiden. Het gebruik van vetbollen of voedersilos wordt hierbij dan ook geadviseerd.
Vanaf juli tot eind september begint voor enkele vogelsoorten reeds de overtocht naar warmere streken. Hieronder vinden we specifieke insecteneters zoals zwaluwen en vliegenvangers. Vanwege
hun stikt voedselregime zijn zij genoodzaakt om bij komende afwezigheid van voeding te verhuizen.
Andere soorten die pas later de trek aanvatten zijn dan ook verplicht hun dieet aan te passen aan de koudere omstandigheden. Het is dan ook in de late zomer dat alle lijsterachtigen, maar bijvoorbeeld ook spreeuwen zich zullen voeden met vruchten zoals appels en bramen. Deze periode valt ook samen met de rui en dangaat dit menu voor de nodige proteïnen zorgen.
Sommige insecteneters zoals de heggemus of roodborstjes die bij ons komen overwinteren, blijven vaak nog zoeken naar wormen en insectelarven. Zij vullen dit menu echter wel vaak aan met zaden en granen. Deze vogels zijn wel echte grondfoerageerders waardoor het dus noodzakelijk is om ook strooivoer op de grond te verdelen.
De meeste vogels die in de winter overblijven,of dit nu thuisblijvers, bezoekers of rondzwervende vogels zijn , zijn voornamelijk voedselopportunisten. Hiermee wordt bedoeldt dat ze eten wat er beschikbaar is, of wat wij beschikbaar voor hun stellen. Bij deze vogelsoorten vinden we dus onze echte voederplaatsbezoekers zoals mezen en vinken.
Niettegenstaande deze kalender sterk weersafhankelijk is, moeten we er ook rekening mee houden dat de smaak van een vogel ook wel kan variëren. Zo zullen we wel eens mezen aan fruit zien pikken, of gaan echte zadeneters ook kaas of meelwormen eten.
Functies
Overleving
Vele vogelsoorten vinden in de huidig gangbare landbouw en bosbouw nog weinig voeding die hun reserves voor de winter kan aanvullen. Ook het klimaat of wanneer ook zomeroogsten mislukken spelen een belangrijke rol.
Winterpopulatie
Bepaalde vogelsoorten zoals spreeuwen zal men bijna enkel in de winter in uw tuin waarnemen. Deze vogelsoort zal zoals vele andere tijdens koude verstedelijk gebied intrekken omdat zij op het platteland onvoldoende eten vinden. Wanneer we dan een soort op bezoek krijgen zoals een spreeuw, die erg sociaal leeft en in grote vluchten voortbeweegt, bestaat de kans dat uw eigen tuin eveneens niet over de gewenste voedselhoeveelheid beschikt. Bijvoederen kan dan aangewezen zijn, opdat de overlevingskansen zodoende verhogen.
Kenmerken
- aanvulling op de natuurlijke voeding
- bereid naar de behoefte van jongen
- afgesteld op de natuurlijke levenswijze
Functies
- verhogen van de overlevingskansen
- in stand houden van grote populaties
Soorten
De laatste jaren bestaat er een uitgebreid assortiment aan soorten bijvoeding voor vogels. Deze zijn afhankelijk van de soortendiversiteit, de mogelijkheden voor te verdelen en het seizoen. Kies dus zorgvuldig en informeer u voldoende. Het is bijvoorbeeld onnodig om pindasnoeren op te hangen, wanneer er enkel vinken, met een voorkeur voor zonnebloempitten, in uw tuin aanwezig zijn. Niettegenstaande we wel één snoer kunnen plaatsen, om daarmee dan ook mezen trachten aan te trekken.
- pindakaas
- pindanoten
- vetbollen
- petfood
Pesticiden
Uit een onderzoek in 2019 is gebleken dat 1/3 van alle onderzochte mezenbollen pesticiden bevatten en dan vooral insecticiden.
Voorlopig is er nog geen kennis van het effect op de vogels zelf.
Pinda
De pindakaas die men in tuincentra kan aankopen om aan uw tuinvogels te voederen, is inderdaad vergelijkbaar met diegene die sommigen op hun boterham smeren. Schaf u echter niet zomaar een potje pindakaas aan omdit buiten op de vensterbank te zetten. Pindakaas voor vogels is gemaakt met ongebrande pinda's en is zonder toevoegingen van zout. Vaak is de pindakaas gemengd met zaden of noten, maar afhankelijk van het seizoen kunnen dit ook meelwormen zijn.
Voor het bevestigen van de potjes bestaan er speciale houders die men makkelijk aan een boom of een muur kan vastmaken.
Petfood
Vaak zien mensen met honden of katten dat verschillende vogelsoorten zich tegoed doen aan de korrels of de blikvoeding. Op zich is er niets mis mee om wat kattenvoeding of geweekte korrels aan de merels te geven. Maar hij er wel steeds rekening mee dat het niet de perfecte voeding is en dat er vele andere manieren zijn.
Seizoenen
Lente
Voeding in het voorjaar is dermate belangrijk opdat het de reserves, die verbruikt zijn in de koude winter weer kan aanvullen.Tevens moeten we vogels de kracht geven om aan hun nest te kunnen bouwen zodat ze aan hun voortplanting kunnen denken. We gaan dus een overgang nemen van het plantaardig vet materiaal naar het dierlijk eiwitrijk materiaal. De natuurlijke voorraden zaden en bessen zijn op deze moment het minst groot, maar de bloesems en de bladgroei trekken weer meer invertebraten aan. Volg deze klimaatsafhankelijke cyclus nauwkeurig op, om een juist beeld te krijgen en om indien nodig de bijvoeding in samenstelling aan te passen.
De standvogels die de winter overleeft hebben krijgen eveneens het gezelschap van terugkerende trekvogels. De voedingsbehoefte van deze vogels is erg hoog en dient dan ook, wanneer we ze wensen te behouden, direct aanwezig te zijn.
kenmerken
- overgang tussen plantaardig en dierlijke voeding
functies
- aanvulling vetreserves
- opbouw van kracht en eiwitten
- aantrekken en behouden van trekvogels
natuurlijk aanwezig
- bloesems
- invertebraten
Winter
In ons klimaat komt het gelukkig slechts zelden voor dat vogels enkel en alleen onder invloed van koude overlijden. Vaak is het een combinatie van verschillende factoren, waarbij wij ze als mens kunnen in steunen zodat ze verhoogde overlevingskansen krijgen.
Kenmerken
- koude
- voedselschaarste
- drinkwatertekort
- ziekte
Koude
Koude zelf zotgt voor een verhoogde energiebehoefte, die enigszins kan teren op reserves maar deze kunnen bij gebrek aan nieuwe voedselbronnen snel uitgeput geraken.
Voedselschaarste
Een gebrek aan voeding is het belangrijkste element waartegen wij als mensen onze tuinvogels kunnen beschermen. Spijtig genoeg worden vogels bij zachtere winters minder getrakteerd , dan bij strenge vreiskoude, dit terwijl voedselschaarste niet alleen veroorzaakt wordt door de temperaturen.
Kortere dagen met veel neerslag zorgen voor een kortere tijdspanne die kan gespendeerd worden aan het zoeken of bejagen van voedsel.
Sneeuw maakt het onmogelijk om granen of zaden te vinden, wanneer ze goed verstopt liggen oder een wit tapijt.
De afwezigheid van adulte insecten wordt niet bepaald door een al dan of niet strenge winter. Deze zijn reeds in de late herfst reeds overleden of in winterslaap gegaan. De enige aanwezige larven onder de grond of in hout kunnen in oktober, november nog een aanvulling zijn voor vogels zoals het roodborstje of spechten.
Drinkwatertekort
Behalve voeding blijven vogels een gelijke behoefte behouden om te drinken. Voorzie dus steeds een schaal met water, waarin ze echter niet de mogelijkheid krijgen om zich te baden. Een nat verenleed zou voor bevriezing kunnen zorgen, of vermoeilijkt de mogelijkheid om te vluchten bij predatie.Ververs het water wel regelmatig, beter is het nog om met twee schalen te werken, waarbij de ene lan ontdooien, terwijl de andere buiten is. Bij sneeuwval is een waterschaal niet nodig aangezien vogels eerder van de sneeuw zullen eten.
Ziekte
Bij koude hebben vogels niet de energie om weerstand te bieden tegen ziektes. Soms kunnen bezoekende wintergasten ook ziektes meebrengen, waaraan onze eigen vogels minder bestand tegen zijn.
Voedertafel
Wanneer we in onze tuin door de juiste aanplantingen te doen hem reeds inrichten ten voordele van onze fauna, dan hoeven we eigenlijk geen voedertafel te plaatsen. Eigenlijk zou er op ook in de winter steeds voldoende natuurlijke voeding moeten aanwezig zijn. Maar op zich doen we met een goed geïnstalleerde voedertafel (geen buffet voor de kat) ook niets kwaad, en biedt dit kansen om onze vogels van dichtbij te kunnen observeren. Let alleen goed op om regelmatig aan te vullen, want eens je begint bouwen vogels een routine op, en zou het spijtig zijn dat ze kostbare krachten verliezen met jouw tuin zonder beloning te bezoeken.
Instalatie
Meestal wordt een voedertafel daar geplaatst, waar wij als mensen de vogels het beste kunnen gade slaan. Dit gebeurt echter vaak zonder rekening te houden met bescherming tegen predatie of met de voederwijze van de verschillende vogelsoorten. De standplaats moet steeds in nabijheid van struiken zijn, zodat ze een veilige aanvliegroute van uit de struiken kunnen aannemen. Zet hem echter ook niet te dicht tegen de struiken want het is op deze plaats dat poesen zich vaak zullen verschuilen. Sommige vogelsoorten gaan hun voeding voornamelijk op de grond zoeken. Wanneer we de voedertafel tussen beplantingen zouden zetten, dan kunnen deze vogels de planten beschadigen bij het opruimen van het gevallen strooivoer.
Voederwijze
Iedere vogelsoort is afhankelijk van een bepaald voedselregime of dieëet. De wijze waarop ze zich voeden alsook ook de plaats verschilt van soort tot soort. De ene zal zich voeden ver van enige beschutting, terwijl een andere liever de nabijheid van struiken of bomen behoudt. Variatie blijft steeds het sleutelwoord waar we steeds mee moeten rekeing houden.
Kenmerken
- variatie in voeding
- variatie in plaats
- variatie in wijze
Voeding
Verschillende soorten voeding gaan ook diverse vogelsoorten aantrekken. Mezen zullen vaker aan vetbollen hangen, terwijl roodborstjes liever strooivoer op een schaaltje vinden.
Plaats
Duiven en merels maken er op zich geen probleem van om zich in open terrein aan een voedingstafel te begeven. Kleinere zangvogels zullen hun angst echter moeilijk opzij kunnen zetten, en eten liever onder bescherming van struiken.
Wijze
Het is niet zo dat iedere soort een unieke voederwijze heeft, zo zal men vinken ook wel eens op een schaal vinden in plaats van op de grond. Alleen is het inderdaad wel zo dat zij van nature liever op de grond blijven, om daar strooivoer tot zich te nemen.
Vogel hebben bouwen vaak een automatische op, waardoor ze uw eigen routine kunnen volgen. Geeft u bijvoorbeeld op bepaalde dagen of tijdstippen eten, dan kan u zich daar beter aan houden. Op deze manier gaan vogels niet zonder resultaat uw tuin bezoeken, zodat zij hun nodige energie kunnen behouden.
Bedreiging
Pesticiden
Vanuit Vogelbescherming Vlaanderen wordt er regelmatig onderzoek gedaan bij sterfte van mezenjongeren is gebleken dat er wel degelijk, weliswaar vaak in beperkte mate er pesticiden aanwezig zijn in de lichaampjes. Hierbij gaar het soms over pesticiden zoals een anti-vlooienmiddel bij de hond, dat dan via het haar in het wezennest geraakt, maar ook via voeding zoals mezenbollen. Zo werden er in pindakaas sporen teruggevonden van het insecticide ‘piperonyl butoxide’, terwijl er in de mezenbollen delen van het fungicide'tebuconazole' zaten. Belangrijk hierbij is wel te stellen dat alle restanten steeds onder de wettelijke norm zaten. Hun concentraties waren nooit van de hoogte dat ze een direct gevaar voor de populatie vormen.
Momenteel is het te kort om alle schuld enkel bij pesticiden te leggen, verder onderzoek is zeker nodig.