Stel u een warme nazomer-herfstdag voor en buiten hoor je een getrommel hoog boven jou boven in een oude boom. Bij een eerste vlugge blik zie je een grote donkere vogel die vrij snel naar de achterkant van de boom verdwijnt alsof hij verstoppertje met je speelt. En dan wacht je rustig tot wanneer deze vogel in mooie golvende vlucht de boom verlaat maar niet zonder eerst een lachende schreeuw ten gehore te brengen, alsof hij vindt dat hij gewonnen heeft met het spelletje.
Spechten zij allemaal boomvogels, ook de Groene Specht die zijn voedsel liever op de grond zoekt. Van alle spechten zijn er maar 3 soorten die we makkelijk of vaak in onze tuin kunnen vaststellen. Wanneer we een oude boom of een dode tak niet direct verwijderen, of wanner we geen insecticides op het gazon gaan toepassen dan komen ze zeker op bezoek.
De specht mag beschouwd worden als een echte specialist die zijn rol in het bosecosysteem en dat in jouw tuin zeker moet blijven vervullen. 

Kenmerken

Boomvogels

Spechten brengen hun hele leven verticaal door, zelfs 's nachts zal je ze niet ingedoken aantreffen want hun anatomie is volledig aangepast aan het leven van een holenbroeder. Alles aan het lichaam van een specht, van de snavel tot de poten, van de tong tot hun staart is aangepast om aan deze levenswijze te voldoen. Samen met boomklevers en boomkruipers zijn spechten de meest geëvolueerde boomvogels. Behalve zijn morfologie is het ook de manier van leven, of het nu gaat over voeding of territoriumdrift, alles wat hij doet hangt nauw samen met de bomen in zijn leefgebied.  

Poten

De poten van Spechten zijn in tegenstelling tot vele andere vogels kort maar wel sterk gespierd. Ze hebben twee naar voor gerichte en twee naar achter gerichte tenen, waarbij de achterste binnenteen niet van positie kan veranderen. De buitenteen achteraan kan wel opzij en naar voren bewegen zodat de vogel steeds een goede grip heeft zelfs op gladde schors.
De tenen bevatten niet alleen stevig gekromde en vlijmscherpe nagels maar ook kussentjes die de houvast versterken. De buig-en strekspieren van de poten zijn uitzonderlijk voor de bij ons aanwezige tuinvogels. 

Staart en verenkleed

De korte staart bestaat uit 10 pennen die bestand zijn tegen de wrijving van het hout en dient dan als extra steunpunt tijdens de klim. Doordat de staafpennen een afgeplatte schacht hebben, die dienst doet als bladveer, kunnen ze zonder moeite steile ronde wanden opgaan. 

Snavel

De snavelhuid is levend orgaan dat stelselmatig hoorn produceert, zodat de slijtage van de snavel ten gevolge van de leefwijze gecompenseerd wordt. De hoornaangroei bij de Zwarte Specht bedraagt 0,5mm per dag,en bij de Grote Bonte Specht is dat 0,22 m, dit is nog steeds 5 maal sneller dan bij een duif. 

Schedel

De schedel bij spechten is uiterst dik en benig en voorzien van een schokdempermechanisme. De spieren die gekoppeld zijn aan sommige schedelbeenderen trekken samen bij elke stoot zodat de kracht wordt gedragen door het onderste deel van de schedel. Dit deel is schokbestendiger en soepeler en beschermt zowel de schedel als de hersenen. 

Tong

Bij spechten is de tong zeer lang, wormvormig en zeer beweeglijk. Een specht kan ze erg ver uit zijn snavel steken dankzij een ingewikkeld systeem van spieren en ligamenten. De tong is als het ware ingesmeerd met een kleverig slijm dat wordt afgescheiden door de speekselklieren, zodat insecten en larven makkelijk gevangen kunnen worden. De tangstructuur verschilt echter wel afhankelijk van de voedingswijze bij spechten.

grondspechten

Bij de mierenetende grondspechten is de tong korter, gevoeliger en afgeboord met borstelhaartjes aan de zijkant terwijl er achteraan minuscuul kleine harde haartjes aanwezig zijn.

boomspechten

Spechten die zich voeden met houtetende insecten of schorsbewoners hebben een puntige lange tong met een hoornen top met weerhaakjes. 

Geluid

Roffelen

Wanneer een Specht seksueel opgewonden is, of wanneer hij in contact wilt staan met zijn partner begint hij te roffelen. Hierbij tikt hij met zijn snavel in versneld tempo op een droge tak (6 tot 12 slagen per seconde), waardoor het geluid hoorbaar is in straal van enkele honderden meters. Bij de Bonte Spechten (Grote en Kleine) is het niet alleen het mannetje die dit doet, maar ook de vrouwtjes geven hierbij blijk van opwinding. 

Zang

De zang, een opvolging van tonen lijkend op een lach, komt alleen voor bij de Groene Specht en de Middelste Bonte Specht. Deze roffelen zelden maar communiceren zowel binnen het koppel als naar buitenstaanders toe, eerder door deze geleden te maken.  

Soorten

Van alle in België voorkomende spechten zijn het voornamelijk de Grote Bonte Specht en de Groene Specht die we in onze tuin zullen waarnemen. Dit wil niet betekenen dat we nooit één van de andere soorten in onze boomkruinen zullen zien, maar het houdt wel in dat specifieke maatregelen naar deze soorten slechts sporadisch succes zullen opleveren. De twee meest voorkomende soorten worden verder besproken in samen met alle maatregelen die we kunnen treffen om deze aan te trekken. 

Zwarte Specht

Deze spechtensoort zal men slechts zelden in de tuin waarnemen, aangezien het een echte bosvogels is en dan voornamelijk in echte oude oerbossen. Hij is net zoals de Groene Specht een grondspecht die het gemunt heeft op mierennesten en vermolmd hout.

Grijskopspecht

De Grijskopspecht wordt slechts sporadisch gezien en dan zelfs enkel in Hoog-België. Hij is net als de Groene Specht groen van verenkleed, maar heeft geen rode helm maar wel een grijze kop met klein vlekje rood vooraan.

Groene Specht

De Groene Specht is na de Zwarte Specht de tweede grootste specht in Europa.  Hij leeft in houtwallen, boomgaarden, loofbossen en boomrijke tuinen. Hij zoekt zijn voedsel hoofdzakelijk op de grond, een weide of een grasperk waar hij vooral op zoek is naar mierennesten. 

Middelste Bonte Specht

Deze spechtensoort komt enkel voor in oude gemengde eikenbossen van minimum 150 jaar oud. Hierin vindt hij zijn voeding tussen de oude gespleten schors. Het is een schaars voorkomende broedvogel die we in Vlaanderen kunnen treffen in het Meerdaalwoud en het Zoniënwoud. 

Grote Bonte Specht

Bij ons is deze in heel Europa voorkomende specht een standvogel en is hij zelfs de enige die ook onze voedertafels in de winter komt bezoeken. Hij komt bijna over voor zolang er voldoende bomen en bebossing in de buurt aanwezig is.

Kleine Bonte Specht

Deze specht is zeer zeldzaam en door zijn grootte ook moeilijk te observeren. Hij vestigt zich in alle types van bebossing zoals alluviale bossen, oude populieren en oude boomgaarden.