Merel Wild
De merel is eigenlijk zo één van die vogels, die iedereen wel kent, maar net daardoor een zeer oninteressante vogel lijkt. Zijn kleurenpracht is quasi onbestaande en er zijn wel mooiere zangers. Maar anderzijds is het hier net zoals in het leven, we missen ze pas als ze er niet zijn. Zijn aanwezigheid wordt plots gemist, zijn dagelijks orkest wordt vanzelfsprekend enzoverder. wat te weinig mensen weten is ook dat deze merel best wel veel onverwachte kantjes en eigenschappen heeft.
Geschiedenis
18de eeuw
In de geschriften van Nozeman & Sepp (1770-1829) vinden de we terug dat de merel zeker niet algemeen was en al zeker niet tussen de mensen terug te vinden was.
2007
"De merel mag een inbooreling genoemd worden, want hy wordt jaerlyks gebroed in sommigen onzer bosschen, dikwils in onze griendten, en meest aen de slootkanten op de koppen van geknotte willigenstooven.
Vanaf 2007 starten in onze streken de eerste duidelijke tellingen over de merel, en wordt er aangetoond dat er gemiddeld jaarlijks een achteruitgang is van één procent.
2016
Vanaf 2016 versterkte het usutu-virus de gemiddelde afname van één procent. Dit virus begon in het zuidoosten van onze streken en zorgt in eerste instantie slechts plaatselijk een hoge sterfte.
2017
In 2017 veroorzaakte de ziekte vooral een afname in de Noordelijke delen van onze streken. In de twee erop volgende jaren maakte het virus wel overal vele slachtoffers.
2019
In drie jaar tijd, vanaf 2016, verloren we in onze gebieden 1/3 van onze merels. Door deze sterke afname is de merel niet meer de talrijkste broedvogel, en moet hij zijn plaats afstaan aan de huismus. Vanaf 2019 is de afname zeker in het stedelijk gebied gestopt.
2020
Vanaf 2020 beginnen het aantal merels weer aan te groeien en lijkt het usutu-virus geen impact meer te hebben.
2021
Voor het eerst sinds 2016 zijn er geen gevallen van het usutu-virus meer gekend.
2022
Bij de vogeltelling van februari 2022 in Nederland staat de merel op de derde plaats na de huismus en de koolmees. Na een beter 2021 lijkt het dus dat het usutuvirus de merel maar korte tijd heeft klein gekregen. Zeker nu 2022 het 'jaar van de merel' is, wordt de vogel extra opgevolgd.
Naamgeving
OfficiIele benaming :
Familie :
Geslacht :
Soortnaam
Nederlandse benaming :
Kenmerken
| Kenmerken | |
|---|---|
| grootte | |
| kleur man | |
| kleur vrouw | |
| zang/geluid | |
| nestplaats | |
| biotoop | |
| voeding | |
| voorkomen | |
| leefwijze | |
| lichaamsbouw | |
| snavel |
Seriële monogamie
Hoe driftig merelman- en vrouw hun territorium ook verdedigen, dat zegt niets over de huwelijkse trouw. Beide geslachten kijken (en luisteren) voortdurend of het gras bij de buren misschien groener is. Merelparen blijven hun - toch al korte - leven dus niet altijd bij elkaar, vaak maar voor één of twee broedseizoenen. Eenmaal gepaard en tot er een nest met eieren is verliest het mannetje zijn vrouw nauwelijks uit het oog. Hij doet dat om haar in de gaten te houden – er zijn vaak kapers op de kust. Voor zijn eega heeft het als voordeel dat manlief minder kans krijgt om zelf een scheve schaats te rijden.
Uiterlijke kenmerken
Man
Vrouw
Juveniel
Zang/Geluid
Biotoop
Ruim de helft van de merels broedt tegenwoordig in steden en dorpen. In grote lijnen zijn er daar geen extra grote afnames geteld tegenover het platteland. Belangrijk daarbij is wel dat er steeds groene open ruimten zoals parken aanwezig zijn.
Nestplaats
Merels bouwen hun open nesten in struiken, heggen, struweel en klimplanten, maar ook op muren en onder afdaken. De broedperiode is van maart tot in augustus.
Voeding
Deze standvogels zijn alleseters, al vormen in het voorjaar, zeker wanneer er jongen zijn, vooral regenwormen en andere ongewervelden zoals slakken en pissebedden de hoofdmaaltijd. Buiten het broedseizoen eten ze ook bessen en fruit en profiteren ze graag mee van het bijvoederen in tuinen.
Leefwijze
Territoriaal gedrag
Om het territorium te verdedigen kunnen meelmannetjes plots veranderen in echte vechtersbazen waarbij de knokpartijen soms wel een dode kunnen opleveren. Dit wilt niet zeggen, dat ze elkaar steeds doden, maar evengoed vallen er slachtoffers door de zeer intensieve achtervolgingen waardoor een onoplettende opgejaagde vogel tegen een auto of ruit zijn dood tegemoet vliegt.
Tevens zijn het niet alleen de mannetjes die hun territorium agressief verdedigen, ook de vrouwtjes laten zich niet onbetuigd en zullen hun nestplaats met pluim en veer beschermen.
Voorkomen
Bedreiging
Ondanks het feit dat de merel zeker niet veeleisend is omtrent zijn nestplaats of voeding zijn er vele momenten geweest die het de soort heel moeilijk gemaakt hebben. Toch lijkt net zijn aanpassingsvermogen er net voor te zorgen dat de merel er steeds weer volop boven op geraakt.
Usutuvirus
Het levensgevaarlijke usutuvirus bedreigt de merel, in die mate zelfs dat in Duitsland een derde van het bestand is verdwenen, maar ook hier worden er vele gevallen gemeld. Het virus is afkomstig uit Afrika en er wordt verondersteld dat het door trekvogels overgezet is in Europa. Hier aangekomen zorgen muggen ervoor dat het virus zich verder kan verspreiden. Voor de mens ongevaarlijk, hoogstens wat griepsymptomen, maar fataal voor vele zangvogels, met voorsprong de merel.
In 2001 werd het virus voor het eerst opgemerkt in Oostenrijk, waarna het ook in Italië, Hongarije en Zwitserland werd opgemerkt. Vervolgens zorgde het zeker in Duitsland voor een heuse slachtpartij, waarna het zijn intrede deed in de Lage Landen. Ook in Nederland en Vlaanderen zijn er reeds gevallen gekend van tuinen waar soms wel 4 dode merels aangetroffen zijn. Het is niet altijd duidelijk of deze ook effectief aan het virus te wijten zijn, maar het is zeker dat het een belangrijke oorzaak van de sterftes is.
Vogels die besmet zijn, zijn te herkennen aan een onverzorgd verenkleed en onnatuurlijk (apathisch) gedrag. Hun wil om te vliegen is verdwenen en ze zijn verzwakt en vermagerd.
Een vaccin is er voorlopig nog niet, en mocht het zo zijn dan nog lijkt een behandeling van alle wilde vogels quasi onmogelijk. Vooralsnog zijn het vooral de muggen die voor de verspreiding zorgen, en wanneer hiervan het seizoen voorbij is kunnen merels alsnog op krachten komen. Echter is de opgebouwde immuniteit voor het virus ook verdwenen tegen het volgende muggenseizoen.