Rozemarijn

Rozemarijn (Rosmarinus officinalis) is een matig tot slecht winterhard kruid, dat vooral in de keuken, net als andere Provençaalse kruiden, gebruikt wordt voor het op smaak brengen van gerechten. Het aroma van rozemarijn is zeer herkenbaar bij de zomerse barbecues en mede hiervoor wordt het nog steeds veelvuldig aangepland en gebruikt.

Geschiedenis

Egypte

Vanwege zijn groenblijvende eigenschap werd rozemarijn aanzien en aanbeden als een dodenkruid, dat het eeuwige leven symboliseerde. Bestanddelen van rozemarijn zijn dan ook gevonden in de nabijheid van mummies.

Romeins

Ook bij de Romeinen werd dit kruid vereert als dodenkruid, en werden er delen aangetroffen op plaatsen waar doden werden begraven of verbrand. De aromatische werking werd ook gewaardeerd als geurbestrijder tegen de rioolstank in de steden.
Rozemarijn werd ook aanzien als geluksbrenger (het zou beschermen tegen boze geesten) en wordt mede daardoor vaak teruggevonden in de nabijheid van graven.

Plantlore

Een zeer algemeen voorkomend ritueel in geheel Europa is het beslaan van dieren, mensen en zelfs bomen met rozemarijn om de vruchtbaarheid te verhogen. Dit betekend dat de vitale en seksueel stimulerende werking van dit kruid reeds lang bekend is. Bij huwelijken werden en worden er nog vaak roeden van rozemarijn gemaakt en worden er twijgen in de kledij verwerkt. 
In verscheidene passie-liefdesdrankjes is rozemarijn een belangrijk bestanddeel.

Naamgeving

Officiële benaming :
Familie : Lamiaceae
Lipbloemigen
Geslacht : Rosmarinus
Soortnaam : officinalis

Nederlandse benaming :
Rozemarijn

Kenmerken

kenmerken Prijs
hoogte tot 2 meter hoog
bloeitijdstip voorjaar
bloemkleur blauw/wit/roze
blad naaldvormig/onderzijde donzig behaard
inhoud rijk aan etherische olie (kamfer)/saponine/looi-bitterstoffen
geur sterk aromatisch
smaak
groeiwijze soms winterhard /altijd groen/trage groeier

Functies

  • op smaak brengen
  • aromatische werking

Vindplaats

Rosmarinus betekent eigenlijk niets anders dan de dauw van de zee, wat dus inhoudt dat deze plant van een maritiem mediterain klimaat afkomstig is. Daar groeit hij op een rotsachtige bodem die hem ook voorziet van een goede waterdoorlaatbaarheid.

Standplaats

Net als alle mediterrane kruiden wilt rozemarijn warm, zonnig staan met een goed waterdoorlatende bodem.

Teelt

Met één of enkele planten rozemarijn kom je al ver, dus vaak wordt er gewoon aangekocht in plaats van te zaaien of stekken. 

Onderhoud

Als onderhoud vraagt rozemarijn niet veel meer dan een goed doorwerkende drainage, en het veilig stellen van de overwintering. Door het gebruik en de snoei van de takken, wanneer men deze in de keuken kan gebruik, zal de struik steeds mooi compact blijven. Het gewone knippen voor oogst, volstaat m.a.w. om deze plant van snoei-onderhoud te voorzien.
Aangezien rozemarijn enkel in zijn oorspronkelijk gebied winterhard is, is het nodig hem goed te beschermen of binnen te nemen bij de bij ons soms strenge winters.
Rozemarijn kan zeer goed tegen droogte en heeft daar zelfs af en toe eens behoefte aan. Beperk 

Gebruik

  • culinair
  • huishouden

Oogst

Rozemarijn zal op een goede standplaats en met een goed onderhoud, u steeds voorzien van verse scheuten, zodat u altijd, zelfs kort na de winter, kan oogsten.

Bewaren

Ook in gedroogde toestand behoudt rozemarijn zeer goed zijn aroma.

Gebruik

uitwendig

inhoud

inwendig

  • digestief
  • stimuleert leverwerking
  • bevordert de bloedcirculatie

Keuken

Gebruik

  • op smaak brengen van brood
  • kruiden van vlees of vis
  • kruiden van olie
  • Provençaals-Italiaans
  • ingelegde augurken

Brood

Door het klaarmaken van brood waarin rozemarijn in verwerkt is, kan men reeds vroeg genieten van een kruidenbrood met verse bestanddelen.
combinatiemogelijkheden
Helemaal op het einde van de zomer kunnen we rozemarijnbrood combineren met maanzaad of zonnebloempitten.

Werkwijze
Voeg een eetlepel gehakte blaadjes aan het deeg toe. Bak het deeg volgens de normale methode afhankelijk van de gebruikte soort.

Olie

Eén takje rozemarijn in een flesje olie stoppen, en dan enkele dagen laten trekken is voldoende om later te kunnen genieten van bakolie met een extra aroma. 

Barbecue

Rozemarijn is de kenmerkende geur die opstijgt wanneer mensen in de zomer 's avonds genieten van een buitenmaaltijd op de barbecue. Hierbij dient het niet alleen om het vlees of de groenten te kruiden, maar evengoed wordt rozemarijn als kwastje gebruikt om alles in te vetten. 

Stoofpotjes

Rozemarijn als specerij wordt vaak gebruikt in zowel Italiaanse als Provençaalse stoofpotjes.

Schapenvlees

Schapen eten zeer graag van rozemarijn en het kruid geeft het vlees een specifieke smaak. Ook bij de bereiding van het vlees wordt rozemarijn vaak gebruikt als specerij.

Honing

Bijen vliegen zeer graag op rozemarijn en het is een zeer bevlogen drachtplant. De geoogste honing is zeer aromatisch en wordt 'Narbonnehoning' genoemd.

Rozemarijncake

ingrediënten :

  • 2 eieren (eigeel)
  • 150 gram suiker
  • 150 gram zelfrijzende bloem
  • 200 gram boter
  • enkele fijngemalen takjes rozemarijn
  • 100 gram olijven
  • zout 

recept :
klop het eigeel op met de suiker en meng dit samen met de bloem, boter en rozemarijn tot een glad beslag. Voeg de gesneden olijven toe alvorens het deeg in de ingevette vorm te gieten.  Bak een halfuurtje in een voorverwarmde oven op 160°C.

Geneeskracht

Rozemarijn heeft vele geneeskrachtige werkingen zoals versterking van de zenuwen, het bevorderen van de spijsvertering en de bloedsomloop. Tevens is het ook een belangrijk bestanddeel voor reumazalf.

aandoening behandeling
spijsvertering ingrediënt
bloedsomloop ingrediënt
reuma zalf

Verzorging

kenmerken

  • stimulerend

Olie van rozemarijn vormt het basisingrediënt van vele parfums en schoonheidsproducten. 

Rozemarijnbadolie

Laat een 50-tal blaadjes een halfuurtje koken in een liter water. Zeef het geheel even door en meng met het badwater, waarna je vooral keihard moet genieten terwijl de huid verzorgt wordt.

Huishouden

kenmerken

  • aromatisch

Aromatisch

Doorheen de geschiedenis werd rozemarijn reeds gebruikt om verevelende geurtjes weg te krijgen, of beter te vervangen door een kenmerkend rozemarijnaroma. 

Tuinontwerp

Rozemarijn is een typisch kruid voor de kloostertuinen en hun ommuurde binnentuinen. Het is door deze architectuur en de orangerie's dat rozemarijn wel kon overwinteren. 

 

Aanleg

Rozemarijn houdt van een warme, droge, beschutte en zonnige groeiplaats. vanwege zijn matige winterhardheid kan men ze ook in potten houden om ze dan warmer te laten overwinteren. Een andere methode is, om de plant reeds in een pot toch in de volle grond te plaatsen. Op deze wijze kan je in de herfst de pot uitgraven en binnen plaatsen. Bedenk wel hierbij om voldoende drainage te voorzien, want rozemarijn houdt helemaal niet van natte voeten.

Soorten

Rosmarinus off. ' Arp'

Deze struik bevat een geur van citroen gecombineerd met de kenmerkende rozemarijngeur.

Rosmarinus off. 'Albiflorus'
Dit is een klassieke struik maar bezit wel witkleurige bloempjes

Rosmarinus off 'Tuscan Blue'
De kleur van de bloempjes is bij deze struik eerder diepblauwe te noemen, in tegenstelling tot de gewone fletsblauwe rozemarijnbloempjes.