Ecologisch tuinieren is een manier van tuinieren waarbij de onderlinge relaties tussen mens, dier, planten en hun omgeving sterk met elkaar verbonden worden. In dit systeem ondervindt geen enkele factor schade en tracht men steeds verschillende positieve effecten te creëren. Men gaat dus als het ware ieder element van een tuin verbeteren zonder dat één element nadeel ondervindt. Hierin onderstrepen we wel het verschil met biologisch, waarbij vooral het effect op het leven belangrijk is, maar de invloeden van en op de omgeving in mindere mate.

Ecologisch : Deze wetenschap bestudeert de dynamiek van de wisselwerking tussen organismen, populaties of gemeenschappen (biotische actoren) en de relatie tussen deze en de niet-biologische omgeving (abiotische actoren). Ecologische land-en tuinbouw gaat zich toeleggen op het positief beïnvloeden of het behouden van de relatie tussen deze 2 actoren.

Biologisch : Deze wetenschap richt zich op de levende wezens en de daaruit ontstane verbanden, gemeenschappen, enzomeer. Biologische land- of tuinbouw gaat zich dan ook vooral buigen over het positief beïnvloeden van de levende wezens of bij het productieproces geen nadelige toepassingen te ondernemen voor de levende organismen.

Wanneer we deze kennis gaan doortrekken naar de manier van werken in de tuin en/of moestuin dan krijgen we onderstaande conclusies.

Ecologische Tuinbouw : Zelfde principes als biologische tuinbouw, maar er wordt ook gestreefd naar een verhoging van de biodiversiteit en harmonie in de tuin. Wilde planten alsook de algemene fauna is worden aanvaard en getolereerd. Hier worden zelfs maatregelen getroffen om de aanwezigheid ervan te verhogen. In een ecologische tuin is er voldoende voedsel beschikbaar evenals water, schuil- en nestgelegenheid.

Biologische Tuinbouw : De biologische tuiniers gebruiken geen kunstmest of bestrijdingsmiddelen. Plagen of wilde planten worden bestreden door organische middelen, zoals aftreksels van planten en het gebruik van organische mest wordt veelvuldig toegepast.

Indien de basisprincipes van ecologische tuinbouw nog verder worden doorgetrokken, omtrent de dynamiek en de relatie van verchillende factoren of elementen op elkaar, dan krijgen we een vorm van tuinbouw die biodynamisch tuinieren genoemd wordt.

Biodynamische Tuinbouw : Hierbij vinden we dezelfde basisprincipes als ecologische tuinbouw, maar de onderlinge relatie tussen zowel planten met elkaar, maar ook met de mineralen, de bodem tot zelfs de kosmos worden verder bekeken en gebruikt. De invloed van alle elementen op elkaar is een belangrijk uitgangspunt om de gehele gezondheid van ieder element appart te verbeteren.

Durf tuinieren zonder

Tuinieren zonder met de slagzin 'Zonder is gezonder' is een actie van Velt waarbij ze de biodiversiteit en de leefbaarheid van een tuin willen verhogen aan de hand van volgende stappen.

• Zonder pesticiden of kunstmeststoffen creëer je het best en makkelijkst een stabiel natuurlijk evenwicht.
• Zonder exoten, invasieve of uitheemse planten bezit een tuin de meeste voeding voor de inheemse fauna.
• Zonder producten die niet duurzaam zijn of die een grote ecologische voetafdruk hebben.

Principes

• begrijp de harmonie tussen uw tuin, de milieukwaliteit, het landschap en de natuur
• een juiste plant op de juiste plaats
• structuur en variatie in de vegetatie
• respecteer de dynamiek
• werk samen met de natuur
• gebruik van ecologische bestrijding
• verandering in attitude 

Harmonie

Plantwijze

Vegetatie

Dynamiek

Samenwerking

Daar waar de gangbare tuinmodellen zich richten op het domineren en beheersen van de natuur, is het bij ecologische tuinbouw de essentie om te leren van en samen te werken met de natuur. Een destructieve wijze van tuinieren heeft niet alleen een impact op de biodiversteit maar heeft ook als gevolg dat vele mensen het contact met inheemse planten en de inheemse natuur verliezen.  

Kenmerken

De verschillende kenmerken en begrippen bij het toepassen van ecologische tuinbouw, zijn enerzijds de kenmerken die we weervinden in alle afzonderlijke onderdelen zoals ecologisch plantenbeheer, het bevorderen van dierlijk leven en het gebruik van de bodem en anderszijds de verschillende verbanden die deze onderdelen met mekaar hebben. 
Ecologie als wetenschap bestudeert de relatie tussen organismen onderling en tussen organismen en hun omgeving. Biologie beschrijft de levende wezens en hun verbanden met elkaar. Hiernaast wordt het milieu beschreven als het geheel aan factoren die de omgeving bepalen waarin een organisme leeft. Samenvattend kunnen we ecologie dus korter definieëren als de wetenschap die milieu-biologie behandelt.

De volgende kenmerken zijn bepalende voor een goede werking in een ecologische tuin. Wanneer de kennis van deze kenmerken ten volle wordt toegepast, zal de uitwerking hiervan een dynamisch evenwicht in de tuin teweegbrengen. Hieronder kunnen we verstaan dat het leven in de tuin steeds in beweging zal zijn, maar dan wel op een manier dat geen enkel onderdeel de bovenmacht neemt op een ander. Een bijkomend voordeel is dat de activiteiten in de tuin zich zullen beperken tot het beheren en niet tot het intensief beersen.

• Biotoop
• Biocenose
• Ecosysteem
• Voedselketen 
• Biodiversiteit

Soorten

Binnen het ecologisch tuinieren zijn er enkele sterk aan elkaar verwante soorten aanwezig. Hun verwantschap door de vele overeenkomsten is bijna zo hoog dat de varianten quasi niet los van mekaar te aanzien zijn. Het verschil echter ligt hem voornamelijk in het feit dat iedere vorm, bij een eigen specifiek aspect in die mate in streng doorgedreven wordt. De haalbaarheid hiervan is niet in iedere tuin mogelijk vanwege verschillende factoren zoals de aanwezigheid van een uitheemse boom, of de invloed van landbouw of naburige tuinen op het eigen bestaan in uw tuinbiotoop.  
Wanneer we bijvoorbeeld het duurzaam tuinieren bekijken, kunnen we stellen dat iedere ecologische tuin tot op een bepaald punt een duurzame tuin is, maar doordat niet aan alle vereisten wordt voldaan we toch vaak niet van een duurzame tuin kunnen spreken. We moeten proberen het klassieke ecologische tuinieren als maatstaf te nemen binnen onze visie op tuinieren. De doorgedreven vormen kunnen een verdere uitwerking bieden, niet tegenstaande ze vaak niet volledig overgenomen worden. 

Duurzaam

• gebruik geen bestrijdingsmiddelen
• kies voor structuur en variatie in de vegetatie
• hergebruik materialen in de tuin
• gebruik inheemse planten
• natuur als inspiratiebron

Zonder bestrijding

Bij duurzaam tuinieren gaan we vanuit het principe werken dat de natuur zelf een oplossing zal aanreiken wanneer bepaalde plagen of problemen voorkomen. Zo zal een bladluizenplaag snel of toch binnen een rdelijke termijn, binnen de perken gehouden worden door de komst van predatoren. We gaan dus geen bestrijdingsmiddelen gebruiken, zelfs geen biologische of ecologische, maar wel gaan we de natuur een kans geven om op een duurzame wijze een evenwicht te vinden. Hou er steeds rekening mee dat er niet van de ene dag op de andere een evenwicht zal bereikt zijn, en dat wanneer men wilt spreken van een evenwicht men ook steeds een beperkte aanwezigheid van de plaag moet tolereren.

Inheemse planten

Het gebruik van inheemse planten heeft verschillende voordelen die niet alleen u als tuinier maar ook de aanwezige fauna en flora kunnen van nut zijn. Zo zijn deze planten beter afgesteld op het heersend klimaat, waardoor ze minder gevoelig voor ziekten.  Ondanks de nieuwe inzichten dat variatie in planten belangrijker is dan alleen maar het streng aanhouden van het exclusief gebruik van autochtone planten, blijven deze nog steeds de belangrijkste bron van voeding en bescherming voor de fauna.

Wild tuinieren

Bedreigingen

De hier verder verklaarde bedreigingen zijn enkel diegene die invloed hebben op uw tuin. Door hiermee rekening te houden bij de aanleg of bij het onderhoud, kunnen ook wij het de algemene ecologie of milieu verbeteren.