Alruin

Alruin, ook wel de mandragora, wordt samen met de maretak tot de meest magische plant van Europa gerekend. Zijn bovengronds uiterlijk is vrij sober, donkergroen blad met paarse bloemen die overgaan naar gele bessen. Het is datgene wat zich onder de grond bevindt dat tot de verbeelding spreekt, namelijk een sterk behaarde wortel die met weinig fantasie veel weg heeft van een mensenfiguur.

Naamgeving

Officiële benaming :
Familie :
Geslacht : mandragora
Waarschijnlijk afkomstig van het Perzische ‘mardum giâ’, en dit betekent zoveel als mensen-kruid.
Soortnaam : officinarum

Nederlandse benaming :

Duitse benaming :

Franse benaming :

Engelse benaming :

Volksbenaming : man-drager
Deze benaming is afkomstig van Dodonaeus

Volksbenamingen

de fallus van het veld
de eieren van de djinn
man-drager
atropa-mandragora

Geschiedenis

Egyptische geschiedenis

Bij de Egyptenaren werd alruin 'de fallus van het veld' genoemd', zij vonden hem nog het meest lijken op een mannelijk geslachtsdeel. In de gekende Eber-papyrusrol wordt de alruin al genoemd. De bessen staan zelfs afgebeeld in de graftome van Toetanchamon (1333-1323 voor Christus).

De godin Hathor had van Ra, de zonnegod de opdracht gekregen om de gehele mensheid af te straffen voor een opstand tegen de goden. Hierbij kwam ze door de agressiviteit en het geweld in een soort van trance en extase waardoor ze samen met leeuwengodin Sekhmet bijna de hele mensheid van de aardbol deed verdwijnen. Pas toen Ra haar een mengsel gaf waar behalve wijn en bloed ook alruin in zat veel ze in slaap.

Griekse geschiedenis

Alruin stond bij de Grieken gekend als atropa mandragora, en werd dus genoemd naar Atropos, één van de schikgodinnen.

De duistere benadering zien we ook in het feit dat alruin zou toebehoren aan de godin Hecate. Tevens zou alruin groeien in het gekende kruidentuintje van Medea en Circe. Alruin wordt in Griekenland ook nog 'krikaion' genoemd, het kruid van Circe. Circe zou namelijk dit kruid gebruikt hebben om haar vijanden in zwijnen te veranderen

Alruin wordt bij de Grieken al vernoemd door Hippocrates rond 400 jaar voor Christus. Hij beschrijft in eerste instantie enkel de geneeskrachtige werking. Maar vanaf dat de botanicus Theophrastus er zich aan waagt, wordt alruin plots een veel veelzijdiger onderwerp. In de 'Geschiedenis van planten' 230 jaar voor Christus, wordt alruin zeer uitgebreid beschreven en dan vooral de magische voorzorgsmaatregelen die nodig zijn bij de oogst van de wortel. Hij noteert ook hoe alruin helpt tegen slapeloosheid en jicht, maar vooral ook hoe het kan ingezet worden als afrodisiacum. Ook door hem wordt de gelijkenis met een klein mensje al beschreven.

Romeinse geschiedenis

De Romeinse godin van de liefde Venus wordt vaak aangeduid als Venus Mandragoritis, verwijzend naar de relatie tussen de alruin en de passie

Arabische geschiedenis

De Arabieren vinden de bessen van alruin lijken op testikels en geven hem de volksnaam ' de eieren van de djinn'.

De Romeins-Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus (eerste eeuw n.o.j.) geeft in zijn ‘Bellum Judaicum’ een uitgebreide beschrijving over plukrituelen in Galilea rond de plant ‘Baaras’. Waarschijnlijk bedoelt hij hiermee de alruinwortel:
‘In de vallei die noordwaarts de stad omringt, is er een plaats genaamd Baaras, waar een wortel groeit van de zelfde naam, die een kleur als vuur heeft en ‘s avonds glinstert als de stralen van de zon. Men komt er moeilijk bij en rukt hem even moeilijk uit; want hij vlucht verder en blijft enkel staan, indien men vrouwenpis of menstruatiebloed er op gegoten heeft. Als iemand hem aanraakt, moet hij zeker sterven, zo hij hem niet, aan de hand hangende, draagt. Men neemt hem zonder gevaar als volgt: men doet er rond de aarde weg, zodat maar een klein deel van de plant nog in de de grond blijft; men bindt aan de wortel een hond die, omdat hij zijn meester wil volgen, de wortel uit trekt. Onmiddellijk sterft de hond in plaats van zijn meester. Van dit ogenblik af kan men de wortel zonder gevaar in de hand nemen. Men trotseert al die gevaren om deze wortel te bezitten, vanwege één enkele kracht die hij heeft: deze wortel op het lichaam gelegd, verjaagt de boze geesten, die de levende lichamen proberen te bezitten en doen sterven, als men er niets tegen doet’.

Religie

Christendom

In de bijbel worden er 'liefdesappelen', of 'dudaim' beschreven, dat zijn geen appelen zoals we ze kennen van bij Eva, maar de bessen van de alruin.

Islam

Geografisch

Midden-Oosten

In deze regio staat alruin alom gekend omwille van zijn genots-opwekkende en stimulerende werking. Behalve dit worden ook de positieve eigenschappen op de vruchtbaarheid beschreven.

Fantasie en Magie

Medea

Rituelen

Vooral het oogsten van alruin is gebonden aan vele rituelen, die al van lang vervlogen tijden gehanteerd worden. Zo beschrijft Theophrastus in volgende zinnen hoe stap voor stap alles moet plaatsvinden.

‘Het wordt gezegd dat men drie cirkels moet trekken rondom de alruinwortel met een zwaard, en het moet snijden terwijl je gezicht naar het westen is gekeerd. Bij het snijden van het tweede deel zou men rond de plant moeten dansen, waarbij je tegelijkertijd zoveel mogelijk dingen moet noemen over de mysteriën van de liefde.’

Symboliek

Kunst

Literatuur

Films en televisie

Pan's Labyrinth

In deze dark-fantasy film over het leven in 1944 tijdens het bewind van Franco. Terwijl haar stiefvader jaagt op verzetsleden, ontdekt het jonge meisje Ofelia een labyrint waarin een Faun genaamd Pan woont. haar moeder die hoogzanger en ziek te bed ligt geneest snel door het gebruik van een alruinwortel die Ofelia van Pan krijgt.