Eik Plantlore
Etymologie
Officiële benaming
Familie :
Geslacht :
Soortnaam :
Nederlandse naam :
Volksbenamingen :
Geschiedenis
Noors
De Volsung Saga
In het hoofdstuk 'De geboorte van Volsung' staat beschreven dat koning Volsung een luisterrijke hal liet bouwen en wel zodanig , dat in het midden een indrukwekkende eik stond. De takken van de boom reikten met hun fraaie bladeren tot boven het dak van de hal, en de boom werd 'kinderenboom' genaamd. (1)
Scheepsbouw
Er zijn schepen teruggevonden, die dienst deden als begraafplaats, die van eikenhout gemaakt waren.
Thor
Een Noorse legende vertelt het verhaal onder een eik ging schuilen tijdens een storm. Ook nu nog legt men in Scandinavië eikels op de vensterbank om zich te beschermen bij slecht weer.
De eik als bliksemboom
Wanneer er maretak in een eik aanwezig was aanzagen de vroegere priesters dit als teken van een god die langs gekomen was via een bliksem. Deze maretak werd uit de eik gesneden door een witte verhulde priester met een gouden sikkel, en samen met twee witte ossen geofferd. Dit ritueel resulteerde in een elixer waarvan werd gezegd dat het onvruchtbaarheid geneest en een tegengif was voor alle gifstoffen.
Kelten
Bij de kelten staat de eik in een sterke associatie met vele rituelen, religie, gebruiken en mythen, de eik was de koning van het woud. Voor de druïden waren bepaalde eiken ook steeds een plaats om af te spreken. Zo was er in Klein-Azië de plaats Drunemeton, een cirkel met eiken rondom die gebruikt werd voor rituelen en samenkomsten. Plinius de Oudere beschreef reeds in de eerste eeuw hoe een druïde op de zesde dag na volle maan een maretak uit een eik haalt om samen met twee ossen een offer te brengen.
Welsh
Ook in de Welshe mythologie, de Mabinogi, speelt de eik een belangrijke rol. Zo zouden de magiërs Gwydion en Math een meid, genaamd Blodeuwedd/bloemgezicht, gemaakt hebben uit de bloesems van de eik, heide en moerasspirea. Ze was eigenlijk gecreëerd om met hun neef Lleu Llaw Gyffes te trouwen, die door een vervloeking van zijn eigen moeder Arianthod, nooit met een echte vrouw kon trouwen. Hij trouwde met Blodeuwedd, die echter nooit sociale vaardigheden aangeleerd heeft en al gauw een relatie aangaat met Gronw Pebyrv, waarna ze samen trachten Lleu te vermoorden. Om hier aan te ontsnappen vlucht de gewonde Lleu, nadat hij transformeert in een adelaar in een eik. Deze eik fungeerde als een poort tussen de verschillende werelden, maar ook tussen leven en dood. Hier in de eik vindt Gwydion Lleu terug waarna hij zijn wonden genas.
Romeinen
Bij de Romeinen kennen we de lauwerkrans uit laurierbladeren gemaakt, om mensen bij een uitzonderlijke prestatie te vieren. De hoogste onderscheiding, zoals wanneer men terugkeert na een veldslag als overwinnaar werd echter toegekend wanneer men een burgerkroon uit eikenbladeren kreeg.
Romeinse krijgsheren waren ook al gekend omwille van hun kennis van eetbare en geneeskrachtige planten. Zo werd een eikenblad in de schoenen gelegd om ervoor te zorgen dat de voeten verzorgd bleven.
Religie
Christendom
De oorsprong van de kerstboom is terug te brengen tot de aanbidding van de eik. Deze verafgoding was zo sterk dat ook na de kerstening de nieuwe gelovigen blijven vasthouden aan de oude rituelen. Zoals vaak heeft de Kerk hierop gereageerd door het gebruik zo te implementeren dat het past binnen het katholieke geloof. Zo werd de verering van de eik plots, een ritueel waarbij men een driehoekige altijd-groene spar in huis ging plaatsen.
In vele parochies bevonden zich vroeger Evangelie-eiken, dit waren opmerkelijke bomen waaronder het evangelie werd voorgelezen.
Symboliek
- koning van het woud
- verlichting
- solidariteit
- continuïteit
- kracht en macht
- geduld en doorzetting
Druïde
Dru : eik
Wid : wijsheid
Doordat een eik pas vruchten draagt wanneer hij volledig ontwikkeld is, beschikt hij over kenmerken als geduld en een hoog doorzettingsvermogen.
Magie
Druïden
De machtige eik werd al heel uitbundig vereerd bij de Germanen rond 800 na Christus.
De eik was samen met de linde één van de bomen die dienst deed als plaats voor rituelen en bijeenkomsten. Men ging er van uit dat wie de kennis van eik bevatte, het ganse woud kon doorgronden.
Het woord druïde betekent ook veelzeggend ' Iemand die kennis heeft van de eik'. Het oud-Keltische woord voor eik is dru, terwijl wid wijsheid wil zeggen. Zo staat de bekende plaats Drunemeton voor eikheiligdom.
Wanneer we weten dat de eik steeds in verband met de toegangspoorten tot andere werelden, maar ook symbool staat voor bescherming, dan is de associatie met het woord deur niet ver te zoeken. Deur komt namelijk van het woord duir, wat eveneens bescherming en solidariteit betekent.
Bijgeloof
Een zekere vorm van bijgeloof vond men terug in het gebruik van de galappels die men op eikenbladeren vond. Sneed men de galappel doormidden en was daarin dan een larve te vinden dan bracht dit rijkdom en voorspoed. Betrof het echter een vlieg dan kwam er ongeluk op jouw pad, een spin voorspelde dan weer ziekte.
Men geloofde vroeger ook dat als men steeds in eikel in zijn jaszak hield, men jong zou blijven. In verschillende delen van Groot-Brittannië draagt men daarom een eikel als talisman rond de nek.
Orakel
Jonge meisjes gebruikten vroeger de eikels als een orakel. Ze deden ze drijven in een kommetje met water, kwamen ze naar elkaar toe, dan zaten er huwelijksklokken aan te komen. Dreven ze eerder uit elkaar dan zal de relatie stuklopen.
Signatuurleer
Kunst
Geografisch
Vele plaatsen verwijzen naar een eik in hun naam of hebben in het dorp wel een opmerkelijke eik staan.
Groot-Brittannië
In Somerset, een graafschap in Engeland staan twee oude eiken die vernoemd zijn naar de laatste reuzen, namelijk Nog en zijn vrouw Magog. Deze twee eiken maken deel uit van een oude eikendreef die dienst deed als processieroute tot in Glastonbury
Een andere bekende eik staat in het Sherwood Forest, en deze is volgens de legende de boom waarin Robin Hood zijn snode plannen heeft gesmeed. De datering van de boom klopt niet met de legende, maar zoals het gaat met legendes maakt dat niet veel uit.
Gebruik
Bezoeken
Bronnen
Literatuur
- IJslandse sagen, P.Herrmann