Wildlife
De aanwezigheid van dieren is een van de belangrijkste indicatoren om de algemene leefbaarheid van uw tuin na te gaan. Bodemdieren zoals regenwormen komen alleen maar voor in een bodem die voldoende organisch materiaal bevat, en vogels gaat men alleen maar kunnen houden wanneer aan alle facetten van hun leven voldoende aandacht bestaat is.
Het is nodig om alvast in de ontwerpfase van uw tuin hiermee rekening te houden.
Diversiteit en specialismen zijn de sleutelwoorden die men hier steeds dient in het achterhoofd te houden. We gaan als het ware onze tuin zo indelen dat er voor ieder wat wils is, maar ook zo dat voor ieder dier aan zijn eigen speciefieke behoeften voldaan wordt. Dit lijkt moeilijker dan dat het nu beschreven wordt, en het lijkt vooral alsof iedere tuin over een grote oppervlakte moet beschikken. Echter wanneer men dieren in de natuur gaat bekijken, merkt men op dat deze vaak in verbanden een eigen samenlevingen vormen afhankelijk van elkaar.
Een tuin speciaal ingericht voor insecten gaat eveneens ook meer vogels en amfibiëen aantrekken. Hagen die men laat uitgroeien om nestplaats te creëren gaan ook bloesems voortbrengen die insecten dan weer nodig hebben in hun voedingsbehoefte. Op deze manier kan het dus perfect om, zonder veel problemen en met een beperkte kennis, uw tuin te transformeren naar een eigentijds tuinreservaat.
Er zijn vele mensen die praten tegen dieren,
Maar er zijn er maar weinig die luisteren
De aanwezigheid en de blijvende aanwezigheid van dieren in uw tuin wordt bepaald door verschillende kenmerken, waaraan men in de best mogelijke mate dient aan te voldoen. Belangrijk hierbij is te onderstrepen dat al deze kenmerken niet los van elkaar te bewerken zijn en steeds een invloed hebben op elkaar. De opkomst of de populatiegrootte van een diersoort wordt vaak bepaalt door externe factoren waarbij de inrichting van onze tuin een belangrijke maar ook vaak niet de bepalende factor zal zijn. Soms zal het voor komen dat, hoe hard men ook probeert de tuin er naar te transformeren, we toch de gewenste dieren niet zullen aantrekken. Daarom is het nodig om te verkennen wat haalbaar is van soorten en de totale hoeveeldheid dieren. Toch moeten we ook openstaan voor de moeilijk te bevatten cyclussen en veranderingen in het dierenrijk.
De verschillende kenmerken van het natuurlijk leven in uw tuin, hebben allemaal verbanden met elkaar en zijn bijna nooit zonder elkaar te gebruiken. Het inzicht in deze kenmerken en de verbanden met elkaar kunnen u verder helpen om bijvoorbeeld predatoren aan te trekken van ongewenste insecten, of om er bijvoorbeeld voor te kunnen zorgen dat bedreigde diersoorten bij u een thuishaven vinden. Wanneer we alle relaties die dieren met de aanwezige biotische en abiotische factoren gaan benoemen, kunnen we bepalen of we verdere acties moeten ondernemen. Anderszijds kan het eveneens zo zijn dat we vanwege onze kennis over predatie, net geen verdere stappen gaan nemen bij plagen, opdat de natuur zelf hierbij tot een evenwicht zal komen.
Kenmerken
- Voedselkringloop
- Voedselweb
- Biologisch evenwicht
- Zelfregulerend vermogen
- Concurrentie
- Niche
- Biomassa
- Voedselpyramide
- Bioaccumulatie
- Biodiversiteit
- Specialismen
De verscheidene soorten van leven in onze tuin zijn door middel van verschillende factoren van elkaar te onderscheiden. Dit geeft ons niet alleen de mogelijkheid om des te beter op zoek te gaan naar diversiteit in de tuin, maar eveneens een kans om ervoor te zorgen dat we bij ieder aspect in de tuin de aanwezigheid van dieren kunnen waarborgen of verhogen.
Afkomst
- inheems
- invasief
- exoot
Leefwijze
- dagdieren
- nachtdieren
- schemerdieren
Biotoop
- landdieren
- waterdieren
- bodemdieren
Voeding
- herbivoren
- carnivoren
- opportunisten
- specialisten
Voordelen
- educatieve meerwaarde
- biologisch evenwicht
Bedreigingen
Het normale leven van wilde dieren wordt door vele factoren, echter voornamelijk buiten uw tuin, bedreigd. Vele zaken zoals infrastructuur, verkeer en urbanisatie zorgen voor een grote impact. De flexibiliteit van dieren is enorm, en net door dit aanpassingsvermogen, onstaan er conflicten, die op hun beurt voor nieuwe bedreigingen binnen uw tuin kunnen zorgen.
De hieronder vermelde kenmerken van bedriegingen van de fauna in onze tuinen, mogen niet los van elkaar bekeken worden. Vaak is het net zo dat door een kettingreactie van of een samenkomst van omstandigheden het verder voorkomen van bepaalde diersoorten bedreigd wordt.
- imagoprobleem / attitude
- verstedelijking / versnippering
- verhoogde leefbaarheid natuur / bescherming
- klimaatverandering
- overbemesting
- habitatverlies
Verstedelijking/versnippering
In een dichtgebouwd gebied kan het voorkomen dat dieren, die normaal doorheen het jaar in het bos vertoefen, zich in de koude wintermaanden tussen de huizen of velden gaan begeven. Het areaal aan natuurgebieden is zo klein en eveneens versnippert dat er bijna automatisch contact met de mens ontstaat. De zoektocht naar voedsel kan en zal vaak economische schade teweegbrengen waardoor er conflictsituaties gevormd worden.
Leefbaarheid
Door een verhoging van de leefbaarheid door bescherming en opwaardering van het platteland, bossen en natuurgebieden hebben vele vroegere voornamelijk bosbewoners de weg naar onze tuinen gevonden. In sommige streken zijn hierdoor reeds zwijnen en dassen te vinden in onze tuinen, tot zelfs regelmatig een vos die door de stad wandelt. Dit geeft niet alleen een grotere populatie, maar ook een verhoging van de biodiversiteit binnen een bepaald gebied. Hierdoor raken de natuurlijke systemen langzaam weer in evenwicht. De fases voorafgaand aan een biologisch evenwicht waarbij een bepaalde soort veelvuldig voorkomt, kunnen voor frustaties zorgen wanneer hierdoor overlast ontstaat. het feit bijvoorbeeld dat er steeds meer marters voorkomen, zal bij velen ongewenst zijn, wanneer hun huis hierop niet voorzien is.
Klimaatverandering
Een verandering van het klimaat waardoor seizoenen verschuiven, of de gemiddelde temperatuur verhoogt kan zelfs op korte termijn dramatische gevolgen hebben voor de fauna. Padden die niet langer kunnen genieten van een lange winterslaap, hebben een verstoring in de voortplanting. Door een verhoging van de temperatuur komen ook exoten algemener voor die een verschuiving veroorzaken in de voedselketen, waarop inheemse dieren niet volledig op voorbereid zijn.
Ecologische sleutel
De mate waarin dieren in uw tuin zullen leven, eten, bewegen en zich zullen voortplanten hangt in grootte mate af van de samenstelling van de planten. Andere menselijke ingrepen kunnen dit zeker verhogen, maar hierbij dient men rekening te houden met de impact op de gehele ecologische structuur. Gebruik alle bouwstenen van een voedingskringloop zodat een zelfvoorzienend en zelfregulerend dierenrijk ontstaat.
Tuinontwerp
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, en zelfs tot 2010 aangenomen werd, kunnen ook allochtone plantensoorten een groot voordeel verschaffen tegenover de dieren in uw tuin. Veel belangrijker dan het aandeel inheems groen, is de verscheidenheid en variatie in uw tuin. Er bestaan talrijke voorbeelden van insecten die zowel voeding als huisvesting vinden bij exotische tot zelfs invasieve planten.
De rups van de avondroodvlinder komen voornamelijk voor bij druivelaars of wilgenroosjes. Echter in tuinen waar ook fuchsia te vinden is, kiezen ze dan weer voluit voor deze laatste.
Diversiteit en variatie zijn zowel belangrijk bij de plantensoorten als bij de structuren binnen uw tuin. Bestaat deze voor de helft uit gazon, dan gaat de hoeveelheid dieren minimaal zijn.
Een wildlife garden is zoals velen koppig blijven geloven geen tuin die uitblinkt in slordigheid, maar die echter wel vaak niet voldoet aan de te strenge en strikte netheidsdwang van vele mensen. Er wordt in harmonie samengewerkt met de natuur en het principe blijft dat er beheert in plaats van beheerst wordt. Met kleine simpele acties en veranderingen wordt er een tuin gecreëerd die soms niet veel verschilt van een traditionele tuin, maar echter een veilige thuishaven voor vele dieren blijkt te zijn.
Wanneer we alle tuinen in onze regio gaan samentellen dan gaan deze een groter oppervlak in beslag nemen tegenover de som van alle natuurreservaten. Niet hierom is het belangrijk om er niet van uit te gaan dat er genoeg plaats is voor deze dieren, en dat ook van onze tuin een klein reservaat kunnen en moeten maken.
Kenmerken
- basisbehoeften
- beheer en harmonie
- diversiteit en variatie
Basisbehoeften
Een tuin gericht op dierlijk leven moet dan ook voorzien in de drie basisbehoeften die noodzakelijk zijn voor leven. Deze drie behoeften zijn water, voeding en schuil-of nestplaats. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is het echter niet noodzakelijk deze, in uw mogelijk in plaats beperkte tuin te vatten. Het kan perfect dat uw buurman met zijn vijver voldoende water en hygiëne aanbrengt waardoor uw tuin dan weer voolop voeding zal voortbrengen.
Beheer
Een tuinier die meer dieren wenst binnenin zijn eigen creatie dient vooral de natuur zijn gang te laten gaan. Maak hier echter niet de fout te gaan denken, dat uw tuin er na korte tijd als een oerwoud gaat uitzien. Hou echter wel rekening met alle basiskenmerken van onze fauna en breng deze in harmonie met de eigen verwachtingen omtrent uw tuin
Tuinelementen
Houtige gewassen
Wanneer we zien welke planten doorheen het ganse jaar het meest voordelig zijn tegenover wilde dieren, dan zullen dit voornamelijk haagplanten en heesters zijn. Deze voorzien niet alleen steeds schuil-en nestplaats, maar ook bloemen waarop bessen of vruchten zullen volgen. Een mooi voorbeeld hiervan is de hulst, deze biedt voeding, nestplaats en bescherming voor een heel lange periode doorheen het jaar.
Hagen
Een haag is een structuurvorm die, in tegenstelling tot bomen of vijvers, bijna in geen enkele tuin ontbreekt vanwege de drang tot privacy. Door de opgaande en gelaagde groeiwijze van hagen kunnen we een soort van mini-bos rondom onze tuin aanleggen. Het is door deze lagen dat we vele dieren kunnen herbergen en voorzien in voeding.
Alle bij ons voorkomende vogels en vlinders zijn op een bepaalde manier afhankelijk van hagen, en dan voornamelijk deze bestaande uit inheemse plantensoorten. Tot minstens de helft van onze wilde zoogdieren zoekt beschutting, nestplaats of voeding bij deze plantenstructuren.
Kenmerken
- mini-bos
- veel voorkomende groenstructuur
- verschillende etages
Voorkomen
Vanwege de gewenste privacy zijn hagen, behalve gazons, de meest voorkomende structuren die we bijna in alle tuinen kunnen vinden. Hagen zijn voor onze fauna verbindingen tussen 2 tuinen, al dan niet nogmaals onderbroken door een afscheiding zoals een draad. Ze geven de kans aan dieren om verscholen tussen het groen de gehele omtrek te bespelen.
Etages
Een haag beschikt door de specifieke groeiwijze over verschillende leefgebieden op verschillende hoogtes. De onderlaag en de middenstrook zijn algemeen, maar de hoogste etage kan beperkt worden door de snoeiwijze. Wanneer we zo strak en veelvuldig gaan snoeien zal de haag vaak niet tot bloei en vervolgens tot vruchtdracht kunnen komen.
Onderlaag
Onderaan (0-50 cm.) vinden we voornamelijk de opruimers zoals slakken, pissebedden enzomeer. Deze vormen de voeding van scharrelende vogels zoals roodborstjes en heggemussen. Onder de zoogdieren is de meest voorkomende soort de egel die deze zone gebruikt als voeder-en schuilplaats.
Middenstrook
De middenstrook start bij een 50-tal cm. maar gaar door tot de uiteindelijke bloeiwijze die soortspecifiek is, en tevens moeilijk te bepalen is doordat vele haagplanten bloeien op de zijkanten. Deze etage wordt door insecten gebruikt om te schuilen of om de eieren op af te zetten. Ze voeden zich met de plantesappen, waardoor ze dan weer opo hun manier voeding vormen voor kevers en vogels. Het is ook op deze plaats dat ruim 30 van de bij ons levende vogels zullen nestellen.
Top
Met de top wordt de etage bedoelt waar zich bloemen zullen vormen die later dan weer vruchten zullen worden. Deze bloemen zijn belangrijke nectar en stuifmeel leveranciers voor insecten, terwijl de bessen in de winter vogels veel energie gaan verschaffen. De noten kunnen dan weer voeding zijn voor zoogdieren, of ze nu op de grond vallen voor muizen of geplukt worden door eekhoorns. Sommige vogelsoorten zoals gaaien gaan zich eveneens tegoed doen aan deze vruchten.
Functies
- voeding
- schuilplaats
- nestplaats
Voeding
Hagen voorzien dieren op verschillende wijzes van voeding. Ze zorgen voor stuifmeel en nectar voor insecten, waarop deze dan weer een prooi vormen voor vogels. Deze vogels doen zich dan weer samen met vele andere dieren tegoed aan zaden en bessen.
Soorten
- gewone éénsoortige (mono) haag
- gemengde haag
Gewone haag
Deze haagvorm is één van de meest voorkomende en biedt echter weinig voordelen voor de fauna. Vaak worden deze ook erg recht en vlak gesnoeid zodat ze niet de kans krijgt vruchten voort te brengen. We kunnen bij deze haagvorm echter een lichte verwildering aanbrengen door er een klimplant zoals bramen of kamperfoelie te laten doorgroeien.
Gemengde haag
Bij een gemengde haag worden verschillende soorten gemengd zodat er een haag ontstaat met variatie en diversiteit. De planten dienen niet steeds gewisseld te worden, maar kunnen evengoed in groepjes samen staan. Een gemengde haag heeft de slechte reputatie dat ze een slordig uitzicht heeft, maar toch hoeft dit niet van nature zo te zijn. Voorzie dan wel struiken die gelijktijdig bloeien en vrucht dragen zodat ze samen strak gesnoeid kunnen worden.
Water
Water blijft noodzakelijk om leven te behouden in uw tuin. Denk hierbij echter niet direct aan een grote vijver of poel. Het kan bijvoorbeeld perfect over het aanbieden van drinken aan de voedertafel tot een kleine waterpartij in een houten ton aan de voordeur.
Kenmerken
- eigen biotoop voor waterleven
- noodzakelijk voor leven
- zowel groot-als kleinschalig