Als tuinier weet je dat je door te werken, te snoeien en te maaien veel afval verzamelt. Nu is het als ecologische tuinier de taak om deze dingen niet langer als afval te aanzien, doch wel als grond-en bouwstoffen. In dit hoofdstuk kan je leren hoe je alles kan verwerken en hoe je na enige tijd het vervelende grasmaaien eerder gaat beschouwen als het aanvullen van jouw composthoop.
Behalve dit worden er ook snoeiwijze's, plantmethode's enzomeer gegeven hoe we de hoeveelheid afval kunnen beperken.
Onthou steeds volgende uitspraak als stelregel bij het afvalarm tuinieren.

Tuinafval bestaat niet, organisch materiaal wel

Het 11-stappen plan

1. plan oordeelkundig
2. bewerk de bodem gepast
3. gebruik compost
4. gebruik afval als bouwstoffen
5. beperk gazon
6. gebruik de juiste planten
7. beperk het onderhoud
8. snoei op het juiste tijdstip
9. plant een boom
10. mulch uw tuin
11. verbruik ongewenste planten

oordeelkundig plannen

Bij het uittekenen en plannen van uw tuin is het belangrijk om met enkele principes rekening te houden. Deze zijn echter niet dogmatisch en zijn flexibel naar ieders voorkeur en smaak, maar kunnen op termijn veel kopzorgen voorkomen.

• Kies voor inheemse planten, deze zijn resistenter tegen ziekten en beter aangepast tegen ons klimaat. Ook deze planten bestaan ook vele soorten en variëteiten en zijn in het algemeen ook goedkoper en makkelijk te vinden.
• Gebruik langzaam groeiende soorten of soorten die klein blijven.
• Plant enkele groenblijvende soorten die ook in de winter een rust in de tuin geven. 
• Immiteer de natuur met zijn opbouw en structuren

bodembewerkingen

We kunnen heel veel problemen voorkomen door alvorens aan te planten, de bodem zo te bewerken dat hij later minder snoeihout geeft maar ook minder voeding nodig heeft. Tracht altijd diversiteit te verkrijgen in structuur en planten en zo heb je dan ook weer verschillende bodembewerkingen.

opties:

1. Bemesting: een goeie bemesting heeft alleen zin bij een gezonde bodem en is niet altijd nodig.
2. Composteer : dit geeft op lange termijn het beste resultaat en zorgt ervoor dat verdere voeding niet altijd nodig is.
3. Verschraal : een rijke bodem geeft enkele soorten die overvloedig alles inpalmen, een arme bodem geeft veel diversiteit.

In een ecologische tuin is het belangrijk om naar de natuur te kijken als voorbeeld om te weten hoe we een bodem moeten voeden en bewerken zonder daarbij het biologisch leven al teveel te beïnvloeden. In een bos zien we een humuslaag die jaren zorgvuldig is opgebouwd en bemerken we ook dat er ieder jaar weer groei ontstaat zonder dat we de bodem bewerken. Er is een stabiele ecologische kringloop die al het dode materiaal omzet en ons voorziet van voeding zonder verstoring of extra import.

gebruik compost

Kort gezegd is compost een product dat we verkrijgen door de dode planten of plantedelen om te zetten naar hun voeding. Het is dus de meest ideale manier om van ons groenafval af te raken en aan voedingsstoffen te geraken zonder deze van buitenaf in te brengen.

Voordelen

• verrijkt de bodem met organisch materiaal nodig voor het bodemleven
• verbetert de smaak van eetbare gewassen
• dient as buffer voor de temperatuurverschillen
• neutraliseert de zuurtegraad van de bodem
• houdt warmte, water en voeding beter vast
• levert voeding pas wanneer er behoefte aan is door de planten

principes

• zorg voor een evenwichtige verhoudig tussen groen (nat) en bruin (droog) materiaal
• vermeng alle bestanddelen zorgvuldig
• zet de hoop regelmatig om

Geschikt voor compostering

• snoeiafval, bladafval
• grasmaaisel
• groenten-fruitresten
• koffiefilters
• uitwerpselen van herbivore huisdieren
• eierdozen ( deze zorgen door hun bouw voor een goede verluchting)

Niet geschikt voor compostering

• brood
• uitwerpselen van carnivore huisdieren
• gekookte gerechten
• Vet en olie

Beperkt geschikt voor compostering

• aarde
• onkruidresten

bouwstoffen

Soms is het goed jouw fantasie eventjes te laten gaan, en eens buiten het kader te denken, dan zal je inzien dat heel zogezegde afvalstoffen kunnen dienen als kunstwerjes, als afscherming, als schuilplaats voor dieren en voor nog veel meer. Het vraagt een beetje tijd, energie en inspiratie maar het geeft een veel beter gevoel om met hart en ziel en veel zweet een tuin te creëren die ook uw eigenheid reflecteert zonder doorbij vast te lopen op enkel de verkrijbare producten en daarbij geen verschil te zien tussen de vele tuinen. Geef uw tuin en dieren dus dat extraatje en meer karakter terwijl jezelf uw restafval recycleert tot zoveel meer.

beperk gazon

Een mooi onderhouden gazon geeft rust in de tuin en plaats voor recreatie met de kinderen of de hond, het is de groene draad doorheen de tuin, maar geeft ons ontzettend veel werk en afval in vergelijking met de andere tuinelementen. De laatste jaren is er wel een possitieve evolutie waarbij het gazon beperkt wordt en waarbij zelfs de samenstelling van uw gazon ervoor zorgt dat het ons minder belemmert. Zo bestaan er nu mengsels op de markt zoals traaggroeiend gazon of een ecologisch gazon met klavers. Ook kunnen we de grasvlakte achteraan in de tuin jaarlijks laten evolueren naar een hooilandje een bloemenweide of een bollengrasland. 
Bij het maaien en de maaimethode wordt er recent vaak voor een mulchmaaier gekozen die de deeltjes zo fijn versnippert dat ze terug aan de bodem gegeven worden.

juiste plant op de juiste plaats

Het spreekt voor zich dat we schaduwplanten niet in de zon zetten en haagplanten niet op 10 centimer van elkaar aanplanten. Zo zijn er nog tal van principes die logisch lijken maar waar toch in iedere tuin te weinig rekening wordt mee gehouden. Ook hier moeten we de natuur als voorbeeld gebruiken en dan vooral naar diversiteit. In de wilde natuur zien we dat N-minnende planten in de buurt van vlinderbloemigen staan en dat schaduwplanten vanzelf alleen maar voorkomen onder struiken of bomen. Ook grote perken met enkel en alleen Hortensia's omkadert met buxus zullen op termijn alleen maar afval, ellende en frustratie geven. Nee laat liever variatie en diversiteit regeren in uw tuinbeeld en daardoor profiteren de planten van elkaar en kan jij als tuinier veel langer in alle rust van uw tuin genieten. 

principes

• kies traaggroeiende planten
• combineer naar behoeftes
• plant op de juiste plaats op de juiste afstand
• laat snelle groeiers nooit trage groeiers over woekeren

beperk het onderhoud

Op zich lijkt het vrij simpel, zet alle perfectionistische regels over tuinen ver opzij en laat uw tuin groeien zodat er tijd vrijkomt voor leukere dingen dan onkruid wieden of gras maaien. We streven naar een nieuwe tuin, een tuin waar plaats is voor dieren en diversiteit en geen perkje met strak gehouden hagen en exotische plantensoorten.die staan tussen een wekelijks opengeharkte grond.

principes

• laat afgestorven plantendelen maar staan of hangen, zeker tot na de winter. het zijn schuilplaatsen voor de insecten tijdens de koude nachten
• doe geen winterschoonmaak, het beschermt uw planten tegen de sneeuw en buffert de wortels tegen de koude
• blote aarde is een startplaats voor ongewenste planten, bedek en mulch dus steeds
• vergeet het beeld van een propere tuin en laat hem maar rustig verder evolueren
• beheer in plaats van beheers

snoeien

Een strak haag geschoren geeft vorm aan uw tuin en zorgt voor privacy, luwte, schaduw en structuur. Maar behalve de hagen die van uit het huis in het zichtbeeld vallen is het verre van nodig alles zo strak te houden. Waarom eens geen losse haag of een heg die achteraan de boomgaard afschermt of waarom niet eens op andere manieren zoals een houtwal of een snipperwand een afscheiding te maken. 
Het principe dat zegt snoei geeft groei is bekend bij tuiniers en bepaalt dat hoe meer we gaan snoeien hoe meer we de planten gaan prikkelen om verder uit te groeien. Dit zou in een afval arme tuin betekenen dat we gewoon zo min mogelijk zouden snoeien, alleen is de realiteit een beetje anders wanneer we niet alleen gaan rekening houden met de groei. Snoeien we maar één maal in het jaar dan zouden vele takken te zwaar zijn om te verwerken als mulch of voor op de compost. Het tijdstip om te snoeien eenmaal jaarlijks is valt bij vele hagen samen met het nestelen van vogels of de bloeiperiode waardoor er teveel verstoring bestaat om een moment dat de tuin eigenlijk in rust zou moeten zijn.
Kort gezegd kunnen we de hagen die naast het huis of in de voortuin voor structuur zorgen beter zoveel mogelijk snoeien, terwijl we bij de wilde hagen en heggen achteraan meer aandacht moeten besteden aan schuil-en nestplaats alsook het bloeitijdstip. 

principes

• veel snoeien geeft klein snoeiafval dat op de composthoop kan
• hou rekening met plantenkeuzes
• snoei je éénmalig, snoei dan eind juli wanneer de top verhout is, dat betkent dat de groei gestopt is
• bescherm en observeer het dierlijk leven in en rondom de haag
• plant eens een wilde inheemse heg in plaats van een strak buxusbordertje

plant een boom

Een boom in de tuin is iets dat je plant met uitzicht naar de toekomst, maar traag en zelfzeker groeit hij uit tot het karakterelement van alles. Zonder al te veel werk en zonder al te veel afval door te snoeien zal hij uitgroeien tot een trekpleister voor uzelf en de aanwezige fauna. In plaats van veel tijd, geld en energie te investeren in allerhande hagen en heesters die dan ook nog veel snoeiafval meebrengen is het vaak beter om enkele bomen aan te planten die dan ook nog dankbaar gebruik maken van onze compost en houtsnippers. In alles kunnen we variëren, dus denk dan bijvoorbeeld aan een grote rode beuk in een parktuin en waarom geen amberboom in een stadstuin.

mulch

Een blote bodem is een dode bodem, dus hoe kunnen we beter de verwennen met organisch materiaal dat andere mensen zullen aanzien als groenafval.
Mulchen of het gebruik van versnipperd afval of bladafval is een tecniek die perfect gekopieerd is uit de natuur en heeft wanneer juist toegepast, talloze voordelen voor ons en onze tuin.

voordelen

• beschermt de bodem tegen zonlicht en wind
• behoudt het vocht 
• organisch materiaal wordt langzaam afgebroken door organismenen zorgt voor regelmatige toevoer voor planten
• de bodem wordt kruimelig en slibt niet langer dicht
• hevige regenval zorgt voor minder erosie

werkwijze

• verwijder al het onkruid of bedek de bodem met karton
• breng mulchlaag aan van ongeveer een 10 cm. dik
• heb geduld en laat de natuur zijn werk doen