Geschiedenis

10e eeuw

Vanaf de 10e eeuw raakt salie in Midden en Noord-Europa goed bekend, zowel als geneeskrachtig en als tuinkruid.

Plantlore

Magie

Wanneer je saliebladeren in mest zou leggen, of dit nu per ongeluk of met die intentie is, dan zou  er een worm of een vogel uit voortkomen. Het bloed van dit dier kan ervoor zorgen dat mensen voor verscheidene maanden niet meer logisch nadenken of in extase verkeren.

Het gebruik van salie als shampoo zorgt voor een donkere kleur en glans en voedt de mythe dat salie ons lichaam verjongt.

Oud-Hollands

De uitdrukking 'Jansalie' die in Nederland gebruikt wordt om het prototype van een Oud-Nederlands kleinburgelijk persoon aan te duiden is afkomstig uit het verhaal Jan, Jannetje en hun jongste kind (Potgieter, 1842). In dit verhaal vloeide de saliemelk rijkelijk waardoor zowel de term jansalie zinspeelt op de melkbereiding als op het typische hoofdkarakter en zijn kenmerken.  

Naamgeving

Officiële benaming :
Familie :
Geslacht : Salvia 
Salvia en salie zijn afgeleid van het woord 'salvere' want dan weer van het Latijnse woord 'Salvus' komt wat zoveel betekent als redden.
Soortnaam : officinalis
Officinalis duidt op de geneeskrachtige werking

Nederlandse benaming :
Salie
Afgeleid van de officiële benaming

Kenmerken

Blad :
De fijne bladhaartjes kunnen een fijn luchtlaagje vasthouden dat dient als buffer zodat salie in de felste zon kan staan.

Vindplaats

Aangezien salie een echt zonnekruid is, ligt de herkomst dan ook in het zuiden van Europa en de Balkan. Hier in het Middellands-Zeegebied groet salie ook vooral aan de kustzone. 

Standplaats

Salie is een typisch kruid en houdt dus van veel zon en een goed gedraineerde kalkrijke zanderige bodem. Dit kruid verdraagt ook halfschaduw, maar is zeker niet de ideale standplaats.

Teelt

Zaaien is zeker mogelijk maar wordt bijna nooit gedaan. Veel vaker kopen mensen enkele verschillende variëteiten salie, die dan voldoende zijn voor een gebruik. De grotere planten kan je makkelijk delen.

Onderhoud

Een jaarlijkse gift in het voorjaar van een handvol kalk is voldoende om salie te verzorgen en langdurig te kunnen genieten. Afhankelijk van de oogst is het soms nodig licht terug te snoeien in het najaar. Bij strenge winters is een lichte vorm van bescherming aangeraden.

Oogst

Voor het beste effect wacht je beter met oogsten in het tweede groeijaar. De jonge blaadjes kan je steeds oogsten het ganse door. Wil je salie ook in de winter bewaren en laten drogen, knip dan enkele takken af, net voor de bloempjes open gaan.

Bewaren

Salieblaadjes bewaren zeer goed wanneer ze aan de lucht gedroogd omgekeerd opgehangen worden. Knip hiervoor de takken met blaadjes af, net alvorens de plant in gloeistadium treedt.

Gebruik

Keuken

Salie wordt vaak gemengd gebruikt in kruidenmengsels, voor andere verwerkingen, zoals in soep of vlees-en visgerechten kan je het beter beperkt gebruiken. Voor een goed aroma bij een gerecht kan je salie ook eventjes laten meekoken; voeg het hierdoor pas op het einde toe.

Geneeskracht

Salie stimuleert de galfunctie en maakt zwaardere gerechten licht verteerbaar. Het is een zeer goed kruid om wonden te verzorgen door zijn antibiotische, desinfecterende werking. Het bekendste genezende effect van salie is de verzachtende en verhelpende werking bij keelpijn. Ook moeders hebben baat bij een thee van salie aangezien het de lactatie bevordert.

In een boek uit de 10e eeuw staat geschreven ' Waarom sterven mensen aan ziekten, als er salie in de tuinen groeit'

De giftige stof thujon is bij salie aanwezig en kan in grote hoeveelheden (2 à 3 koppen thee/dag) gevaarlijk zijn. Zwangere vrouwen dienen steeds het gebruik, zeker inwendig, van salie te vermijden.

Saliemelk

Saliemelk is eigenlijk niet veel meer dan een handvol blaadjes die we gaan inkoken in melk. De smaak is eerder flauw en weinig smaakvol en daarom wordt vaak de combinatie (tisane) met tijm en rozemarijn bereidt. Saliemelk is een transpiratie-drank en heeft dan ook een geneeskrachtige werking bij koortswering tot zelfs koortsopwekking. 

Infecties

Infecties en ontstekingen in de mond- en keelholte maar ook bij tandvlees kunnen tegenhouden door een goede mondhygiëne en het gebruik van salie bladeren. Wrijf de blaadjes aan je tanden en je tandvlees zodat ze goed gezond blijven. Salie-extracten worden nog steeds gebruikt in tandpasta en andere aromtische verzorgingsproducten.

Verzorging

Wanneer je salie gebruikt als shampoo geeft dit het haar een donkere kleur en extra glans. Het aandoppen van thee bij puistjes en acne is een remedie die zeker bij pubers vaak gebruikt kan worden. Wanneer je salie mengt in badwater of verzorgingsproducten dan heeft dit een ontstekingsremmende werking en verhelpt het de onreine huid.

Tuinontwerp

Salie behoort tot één van die kruiden die eigenlijk overal passen, plaats ze in potten, een kruidenspiraal of zelfs in de groentetuin en ze zullen steeds een meerwaarde betekenen. Ook in vlinder-bijentuinen is salie een zeer gewaardeerde plant.

Soorten

De paarse soorten zullen in ons klimaat en bij een goede standplaats, ervoor zorgen dat u zelfs tijdens de mindere oogstperiode in de vroege lente, toch iets lekkers bij de hand hebt.

'Icterina'
groen met met gele rand

'Purpurascens'
donkerrood blad

'Tricolor'
deze bladeren hebben een bladrand met de kleuren groen, roze en wit

Verwante soorten